صنایع دستی و هنر دست هنرمندان یک منطقه، اصیل‌ترین و زیباترین صنعت و کالای تولیدی هر سرزمینی است. صنایع دستی از دیرباز در بسیاری از نقاط جهان تولید می‌شوند و طرفداران زیادی در میان هر قشر و با هر سلیقه‌ای به خود اختصاص داده‌اند به طوری که برخی از این صنایع خاص، ریشه در صنایع دستی روستایی داشته و قرن‌ها است که انجام می‌شوند. در این میان، صنایع دستی حصیری و چوبی یکی از محبوب‌ترین صنایع هستند که در شکل‌ها و نمونه‌های مختلف تولید شده و توانسته‌اند نظر هر گردشگری را به خود جلب کنند. اگر شما هم به صنایع دستی به ویژه به دو هنر نام برده شده علاقه‌مند هستید، ادامه این مقاله را از دست ندهید تا بیشتر با میزان صادرات صنایع دستی حصیری و چوبی آشنا شویم.
صنایع دستی حصیری و چوبی چیست؟
صنایع دستی، هنر دست مردمان بومی یک منطقه است که در زمینه‌های مختلفی از جمله صنایع دستی قالی بافی، سفالگری، صنایع فلزی، حصیری و چوبی، صنایع رنگرزی و نگارگری و بسیاری حرفه مختلف دیگر انجام می‌شود که هر کدام خاستگاه و تاریخچه خاص خود را داشته و بیشتر در یک منطقه جغرافیایی به خصوص تولید می‌شوند. همانطور که گفتیم صنایع حصیری و چوبی نیز جز این هنر ارزشمند هستند. منشا ساخت صنایع حصیری به تمدن سومری در 400 سال پیش از میلاد بر می‌گردد که آن‌ها از چوب‌های حصیری برای اهداف مختلفی مانند مسکن، ظروف و… استفاده می‌کردند. همچنین شواهد تاریخی دیگری نشان می‌دهد که حصیر، به عنوان یک هنر در تاریخ رومیان باستان و مصریان نیز وجود داشته به طوری که قدیمی‌ترین مبلمان حصیری دنیا که تا کنون کشف شده اند، منشا مصری دارند. اما چوب از گذشته یکی از مواد کاربردی در زندگی بشر بوده و همه از آن استفاده می‌کردند به همین دلیل پیدایش صنایع دستی چوبی را نمی‌توان به یک منطقه خاص نسبت داد بلکه نکته قابل توجه، هنرهای مختلف و ارزشمند ایجاد شده با استفاده از چوب است.
6 کشور با بیشترین میزان صادرات صنایع دستی حصیری و چوبی
کشورهای زیادی در دنیا در زمینه تولید و صادرات صنایع دستی حصیری و چوبی فعال هستند. محموله‌های صادراتی صنایع دستی چوبی جهان 426 هزار کالا است که توسط 6381 تامین‌کننده صادر می‌شود. سه صادرکننده بزرگ صنایع دستی چوبی در دنیا به ترتیب کشورهای هند، اندونزی و سنگاپور هستند. همچنین محصولات صادراتی صنایع دستی حصیری جهان نیز توسط 523 تامین‌کننده تولید و به سراسر دنیا صادر می‌شوند. بزرگترین صادرکنندگان صنایع دستی حصیری جهان نیز به ترتیب کشورهای هند، چین و بنگلادش هستند. لازم به ذکر است که بیشترین محصولات دستی چوبی به ایالات متحده، آلمان و بریتانیا و بیشترین صنایع دستی حصیری هم به ایالات متحده، آلمان و دانمارک صادر می‌شوند. در ادامه بیشتر به شرح این موارد می‌پردازیم.
هند
هند اولین و بزرگترین صادرکننده صنایع دستی چوبی در بازار جهانی می‌باشد به‌طوری که در سال 2020 حدود 420 میلیون دلار درآمد حاصل از صادرات صنایع دستی چوبی داشته است. محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین صنایع چوبی هند که گردشگران زیادی را از سراسر جهان راهی این کشور می‌کنند، شامل مبلمان گجراتی، میزهای چوبی دست ساز، منبت، عروسک و مجسمه‌های چوبی راجستان و… است. همچنین هند با 5380 محموله، به عنوان بزرگترین صادرکننده صنایع حصیری در دنیا نیز لقب گرفته است. منطقه کشمیر در این کشور با تولید سبدهای حصیری رنگارنگ، از زمان‌های قدیم معروف بوده که جز رایج‌ترین و محبوب‌ترین صنایع دستی هند به شمار می‌رود.
اندونزی
اندونزی چهارمین کشور پر جمیعت دنیا با 22007 محموله چوبی صادراتی است که مردمان محلی، این کار را به یک منبع درآمد برای خود تبدیل کرده‌اند. در میان این صنایع، کنده‌کاری روی چوب، یکی از زیباترین هنرها است که برای تزئین ستون، سقف و دیگر وسایل استفاده می‌شود. همچنین مجمسه‌های چوبی شامل گربه‌ها، جغدهای چوبی و فیل‌های نقاشی شده، دیگر محصولات مورد توجه گردشگران هستند.
سنگاپور
سنگاپور با تولید و صادرات 2349 محصول، در رتبه سوم جهان قرار گرفته است. از معروف‌ترین صنایع دستی چوبی سنگاپور می‌توان به مبلمان اشاره کرد. همچنین سایر محصولات چوبی از جمله مجسمه‌های رنگارنگ، ظروف چوبی و لوازم آشپزخانه و… دیگر صنایع دستی کشور سنگاپور هستند. بنابراین اگر علاوه بر خرید صنایع دستی چوبی، دوست دارید از یک سفر بی‌نظیر لذت ببرید، تورهای سنگاپور را از دست ندهید.
چین
چین، دومین صادرکننده صنایع حصیری در دنیا با 95 کالای حصیری است. زیرانداز، سبد، ظروف، دمپایی‌های حصیری و سایر وسایل تزئینی از جمله این موارد هستند که توانسته‌اند مورد توجه گردشگران و دوستداران صنایع دستی قرار گیرند.
بنگلادش
همچنین کشور بنگلادش با 72 کالا در جایگاه سوم بزرگترین صادرکنندگان صنایع دستی حصیری جهان قرار گرفته است. محصولات حصیری این کشور از جمله سبدهای معروف بنگلادشی، ظروف حصیری و… هنر دست زنان روستایی بنگلادش هستند که توانسته‌اند درآمد قابل توجهی از این راه برای کشور فراهم آورند.
ویتنام
ویتنام با بیش از 1000 روستای تجاری صنایع دستی حصیری و بامبو یکی دیگر از معروف‌ترین صادرکنندگان این‌صنایع است. تاکنون محصولات حصیر ویتنام به بیش از 130 کشور صادر شده و درآمدی بالغ بر 200 میلیون دلار در سال را برای این کشور رقم زده است. سهم بازار محصولات حصیر و بامبو ویتنام در بازار جهانی حدود 3.37 درصد است. بازار اصلی این محصولات ایالات متحده با 20 درصد و ژاپن با 16 درصد می‌باشد که البته این آمار در سال 2021 به ثبت رسیده است.
صنایع دستی حصیری و چوبی در ایران
ایران از دیرباز در زمینه صنایع دستی مورد توجه بوده و هنرمندان و صنعتگران زیادی را در این حرفه پرورش داده است. صنایع دستی چوبی و حصیری، یکی از اصلی‌ترین صنایع دستی ایران است که در نقطه به نقطه کشور به چشم می‌خورد. بررسی تاریخچه صنایع دستی چوبی در ایران نشان می‌دهد که قدیمی‌ترین نمونه صنایع دستی چوبی در کاوش‌های باستانی در شهر سوخته زابل پیدا شده است که یک قطعه شانه چوبی بوده که با نقش‌ها و گره‌های هندسی حکاکی شده و قدمت آن به هزاره پنجم قبل از میلاد می‌رسد. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که ایران پایه‌گذار معرق کاری است. این هنر از این منطقه به جاهای دیگر منتقل شده است. شهر شیراز با 80 رشته فعال و زیر شاخه صنایع دستی یکی از قطب‌های مهم این صنایع در ایران است. از این رو شیراز در سال ۲۰۱۹ به عنوان شهر جهانی صنایع دستی توسط یونسکو به ثبت رسید. پس از گروه دستبافت‌ها، صنایع دستی چوبی و حصیری از نظر کمیت بیشترین صنعتگر را در این شهر دارند. فعالان این گروه، مردان و زنان در گروه‌های سنی مختلف هستند.
از نظر هنر حصیر بافی نیز ایران جزء شانزده کشور تولیدکننده حصیر به شمار می‌رود. با توجه به مواد مورد نیاز برای حصیر بافی، این هنر بیشتر در مناطق شمال و جنوبی کشور به چشم می‌خورد. برای ساخت آثار حصیری در نقاط مختلف کشور از برگ خرما، ساقه گندم و نی استفاده می‌کنند. در زمینه صنایع دستی چوبی استان کردستان، شهر ملایر، آباده شهر جهانی منبت و در زمینه صنایع حصیری نیز استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، هرمزگان و مازندران شهرت بیشتری دارند. در میان استان‌های شمالی نیز استان گیلان با حدود 6 سال قدمت در زمینه حصیر بافی، معروف‌ترین استان در تولید این محصولات است. از مهم‌ترین رشته‌های چوبی و حصیری در ایران می‌توان موارد زیر را نام برد.
- منبت کاری
- پیکره تراشی (مجسمه چوبی)
- مشبک کاری
- گره چینی (نوع خاص مشبک کاری با طرح هندسی)
- منبت مشبک (مشبک کاری با منبت کاری روی چوب)
- معرق چوب
- مراغ منبت (ترکیب معرق و منبت روی چوب)
- خاتم کاری
- کنده کاری روی چوب
- بامبو بافی
- آلات موسیقی چوبی
- چم بافی
- ترکه بافی
تحقیقات نشان می‌دهند، درآمد حاصل از صادرات صنایع دستی ایران در یازده ماه از سال 1399 بالغ بر 126 میلیون دلار بوده است که با افزایش این صادرات در سه ماه اول سال 1400 مبلغی در حدود 47 میلیون دلار به ثبت رسیده است. آمارها نشان می‌دهند بیشترین صادرات صنایع دستی در زمینه مبلمان چوبی، زیلوهای حصیری، مس و شیشه‌های سنتی می‌باشند.
سخن پایانی
همانطور که مطالعه کردید، ما در این مقاله سعی کردیم شما را بیشتر با صنایع دستی چوبی و حصیری آشنا کرده و نیز به معرفی بزرگترین صادرکنندگان این محصولات در دنیا بپردازیم و مروری بر میزان صادرات آن‌ها داشتیم. همینطور جایگاه کشور عزیزمان ایران را در تولید و صادرات این کالاها فراموش نکردیم و به آن هم اشاره کردیم. امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشید.
یک دیدگاه برای “میزان صادرات صنایع دستی حصیری و چوبی”
خیلی عالی بود