قلم زنی روی چرم

هیچ چیزی مانند یک کتیبه زیبا و بی‌­نظیر برای تکمیل یک کالای چرمی سفارشی وجود نخواهد­ داشت. در هر خانه­ لوکس و زیبا یک نمونه از قلم زنی روی چرم وجود دارد. اگر به این فکر افتاده‌اید که چگونه کتیبه‌­ها بر روی کالاهای چرمی نوشته می­‌شوند، به جای درستی آمده­‌اید. در اینجا خواهیم دید نحوه نوشتن قطعه شعر، یک آیه قرآن، یک دل نوشته زیبا یا هر چیز دیگری روی چرم چندان کار سخت و پیچیده‌­ای نیست. پس با ما همراه باشید تا درباره روش‌های مختلف قلم زنی روی چرم، روش صحیح نوشتن روی چرم، مراحل انجام قلم زنی وجزئیات آن، بیشتر صحبت کنیم. بنابراین اگر به تازگی کارآموزی خود را در زمینه ساخت و طراحی آثار هنری چرمی شروع کرده‌­اید یا فقط در مورد چیزهایی مانند نوشتن روی چرم کنجکاو هستید، در ادامه با ما همراه باشید.

چرم چیست؟

چرم ماده‌ای است که طی جریان دباغی از پوست تهیه می­‌شود و می‌توان آن را نرم کرده یا با حرارت شدید به فرم‌های گوناگونی تبدیل کرد. همچنین به کمک هنر قلم زنی روی چرم می­‌توان آن را به کالای مورد پسند هر خریداری مبدل نمود. همینطور چرم به دلیل طبیعی بودن، دوستدار محیط زیست نیز می‌باشد. بنابراین اگر به دنبال راهی برای سبزشدن و پاک‌شدن جهان هستید، باید روی اقلام ساخته­‌شده از چرم سرمایه­‌گذاری بیشتری کنید. امروزه بیشتر افراد از انواع لوازم ساخته‌شده از این جنس از جمله مبلمان چرمی هم در خانه و هم در محل کار خود استفاده می­‌کنند. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که اکثر مردم اهمیت سرمایه‌گذاری روی اقلام چرمی را درک کرده‌اند و همین امر باعث شده­‌است که محبوبیت چرم ده برابر بیشتر از مواد دیگر شود.

معرفی هنر قلم زنی روی چرم

حکاکی و قلم زنی روی چرم یک روش محبوب برای تزئین سطح چرم است که این تزئینات می‌­تواند شامل حروف، الگوها، نمادها یا طرح­‌های هنری باشد. به این ترتیب قلم زنی یک فرآیندی است که برای شخصی سازی یا ایجاد ظاهری جذاب و زیبا روی یک محصول مبتنی بر چرم استفاده می­‌شود. فرایند حکاکی و قلم زنی شامل طرح­‌ها و نگاره‌­هایی است که به طور دائم در سطح قطعه چرمی حک می‌­شوند. این کار از طریق ابزارهای تخصصی و خاصی و توسط استادکاران ماهر صورت می‌­پذیرد.

تاریخچه قلم زنی رو چرم

مرور آثار، علائم، نقوش، نوشته‌ها و کتیبه‌هایی که بر گذشته­‌های دور در ایران دلالت می­‌کنند، نشان‌دهنده این است که ایرانیان بسیار قدیم از قلم زنی روی چرم برای کفش و افزارهای جانبی و لوازم دیگر استفاده می‌کرده‌­اند. در همین حال، از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب‌سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی چرمی ابداع شد که اهم آنها جلدهای سوخت یا سوخته و معرق بوده­‌اند. از سوی دیگر، در زما‌ن‌های دور هنر نوشتن و قلم زنی روی چرم وجود داشته‌­است. روزگاری که هنوز کاغذ در اختیار انسان نبود، افراد مطالب را روی چرم می­‌نگاشتند. شاید نتوان به‌طور دقیق و واضح قدمت این رشته را بیان کرد اما به جرئت می‌توان گفت هنر قلم زنی روی چرم یکی از قدیمی‌ترین و جذاب‌ترین رشته از رشته‌های صنایع‌دستی بوده که متاسفانه به دلایلی به مرور زمان در حال فراموشی است.

درباره کتیبه­‌های­ چرمی چه می‌­دانید

 کتیبه­ چرمی فرآیندی است که طی آن یک کالای چرمی با توجه به مشخصات و خواسته سازنده برند ساخته می‌­شود. کار نوشتن روی چرم و اینکه آن را به شکل یک کتیبه زیبا در آوریم از طریق فرآیندی به نام پیروگرافی انجام ­می‌­شود. این تنها راه برای نوشتن خوب و فوق­‌العاده روی یک ماده چرمی است. همچنین به شما آزادی ایجاد هر تعداد طرح و الگوی دلخواه و مختلف را می­‌دهد. این به این معنی است که می­‌توانید از سازنده چرم خود بخواهید که روی چرم نام شما، حروف اول اسم‌تان، تاریخ تولد و هر آنچه که علاقه دارید را طراحی نماید. این هنر حتی از روش‌های دیگر هم شیک‌تر به نظر می‌رسد زیرا دست خط کتیبه‌ای به شما حسی بسیار شخصی، منحصر به فرد و خاص می‌دهد. همچنین دو روش مختلف برای حک کردن طرح­‌ها و نگاره­‌ها روی چرم وجود­ دارد که عبارتند از لیزر و روش سنتی. روش سنتی شامل ابزارهایی مانند ابزار چرم، اتوی مارک­دار و خودکار مخصوص است. از طرف دیگر، روش لیزر به ماشین­‌آلات لیزری مدرنی نیاز دارد که مطابق تنظیمات ترجیحی سازنده چرم عمل کند.

روش‌­های مختلف قلم زنی روی چرم

روش‌­های جالب و زیادی برای قلم زنی روی چرم یا هر مواد دیگر وجود دارد که در اینجا ما چند مورد از آنها را به طور کامل با هم بررسی خواهیم کرد.

حکاکی

از دیرباز حکاکی بر روی اجسام مختلفی مانند چوب، شیشه و فلزات انجام می­‌شده اما علاوه بر این­‌ها، حکاکی بر روی اشیا چرمی نیز هنر رواج یافته دیگری است که طرفداران خاص خود را دارد. شاید تا به حال به این موضوع توجه کرده­‌باشید که برای حکاکی یا قلم زنی چیزی باید سطحی سخت و سفت داشته‌باشید تا بتوان این کار را به راحتی انجام داد اما جالب است بدانید که چرم با وجود سطحی نرم و انعطاف­‌پذیر، برای حکاکی مناسب بوده و می‌­توان نقش‌­های دلخواه را بر روی آن حک کرد. نکته دیگر وجود روش‌­های مختلف برای حکاکی است. از جمله این تکنیک­‌ها می­‌توان به حکاکی دستی و ­لیزری اشاره کرد که بسته به روش صورت گرفته، چرم ظاهری متفاوت خواهد داشت.

کنده­‌کاری و مهرزنی

جالب است بدانید کنده­‌کاری شامل استفاده از مجموعه­‌ای از ابزارها برای حک کردن یک آرم یا پیام خاص یا حتی یک قطعه شعر بی­‌نظیر بر روی چرم است که کاری بسیار دقیق و ظریف بوده و نیاز به توجه فراوان دارد. بنابراین تنها افراد ماهر توانایی انجام این کار را دارند. همچنین هنر مهرزنی عبارت است از مهرزدن یک تصویر یا یک الگوی خاص بر روی اجناس چرمی که بسیار مورد توجه قرار می­‌گیرد. لازم به ذکر است که این مورد هرگز زیبایی کنده‌­کاری را نخواهد داشت.

منبت کاری

منبت کاری، هنری جالب و جذاب است که این روزها توانسته نظر طرفداران بسیاری را به سمت خود جلب کند. هدف این هنر ایجاد الگوهای برجسته از طریق اعمال گرما و فشار بر روی مواد در یک دنباله خاص می­‌باشد. به طور معمول، برای ایجاد یک طرح برجسته، دو قالب بسار ضروری و مورد نیاز است که یکی باید ماده و دیگری جنس مخالفش یعنی همان نر باشد. سپس با استفاده از ماده دیگری به عنوان مجرای خنثی روی چرم فشارهایی اعمال می­‌شود.

نقاشی

شاید برای عده‌­ای نقاشی رو چرم غیرممکن به نظر برسد اما اصلا این طور نیست بلکه این هنر در گذشته بسیار کاربرد داشته اما از آنجا که نقاشی ظرافت، زیبایی و جلوه کنده­‌کاری و حکاکی را به محصول چرمی نمی­‌دهد، این فرایند هنری رفته رفته در بین مردم کم رنگ شده و امروزه چندان مورد استفاده قرار نمی­‌گیرد. همچنین عدم ماندگاری نقاشی بر روی چرم و دوام کم آن نیز، بی تاثیر بر این موضوع نبوده‌­است.

مزایای قلم زنی روی چرم

قلم زنی روی چرم مزایا و کاربردهای خاص و منحصر به فرد خود را دارد که قرار گرفتن تمامی این محاسن در کنار یکدیگر، محصولات چرمی قلم زنی شده را به یکی از آثار هنری جذاب و چشم­‌نواز برای دوستداران صنایع دستی تبدیل کرده‌­است. اگر شما هم قصد آشنایی با مزایای قلم زنی روی چرم را دارید، همچنان با ما همراه باشید زیرا در ادامه به ذکر 5 مورد از آن­ها پرداخته­‌ایم.

•   در همه جا و همه موارد کاربرد دارد
•   دارای آزادی در طراحی به دلیل انعطاف‌پذیر بودن چرم می­‌باشد
•   کیفیت و ثبات بسیار بالایی داشته و همچنین قلم زنی لیزری ظاهری طبیعی به اقلام چرمی می­‌دهد
•   مدت زمان طولانی قابل نگهداری است
•   به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، قابلیت تکرارپذیری زیادی دارد

نحوه نوشتن و قلم زنی مرحله به مرحله روی چرم

نوشته چرمی یا کتیبه چرمی فرآیندی است که طی آن یک جنس چرمی، معمولاً با توجه به نیازهای مالک یک برند تجاری طراحی و ساخته می­‌شود. توجه داشته­‌باشید که اکثر صاحبان چرم معمولاً در مورد آنچه که می­‌خواهند روی اجناس چرمی خود نوشته­‌شود، مشخصاتی اعلام می­‌کنند که اغلب باهم متفاوتند. این کار در بیشتر موارد از طریق فرآیندی به نام پیروگرافی انجام می­‌شود که در قسمت کتیبه‌­ها کاملا به این فرآیند اشاره­ کردیم. در اینجا مراحل موجود برای رسیدن به یک شاهکار هنری را دنبال خواهیم کرد.

1-   سطح چرم را تمیز کنید

قبل از شروع نوشتن روی سطح چرم، ابتدا باید آن را به ­طورکامل تمیز کنید. به احتمال زیاد ممکن است مقداری گرد و غبار یا زباله روی سطح­ آن وجود ­داشته­‌باشد. از آنجایی که این ذرات می­‌توانند با نوشته­‌ها و قلم زنی­‌های روی چرم تداخل داشته­‌باشند و باعث شوند که از جذابیت کار کاسته شود، تمیز کردن سطح به جلوگیری از این وضعیت کمک بسیار زیادی می­‌کند. هنگام تمیز کردن، باید از پاک‌کننده و نرم‌کننده مناسب چرم استفاده کنید تا بتوانید به نتایج مطلوب برسید. جدا از استفاده از پاک کننده مناسب، باید نوع چرم مورد نظر خود را نیز به خوبی بشناسید تا دچار مشکل نشوید.

2-   محل کار را آماده نمایید

این مرحله شامل قرار­دادن یک ورق مقوا روی یک سطح صاف و تخت است که بتوانید راحت­‌تر قلم زنی و نوشتن روی چرم را انجام دهید. برای دستیابی به یک اثر هنری زیبا و بدون نقص به کوچک­‌ترین جزئیات هم توجه کنید برای مثال اگر خودکار چرمی شما کلاه دارد، حتما پیش از شروع کار کلاه آن را بردارید.

3-   روی مقوا بنویسید

پس از برداشتن کلاهک از قلم چرمی، اکنون می­‌توانید شروع به نوشتن هر چیزی که دوست­ دارید، کنید البته روی مقوا نه چرم. از نمادها گرفته تا اعداد، چیزهای زیادی وجود­ دارد که می­‌توانید در آنجا خط خطی کنید. تمرین روی مقوا اعتماد به نفس شما را برای نوشتن روی چرم افزایش می­‌دهد.

4- نوشتن روی سطح چرم را آغاز کنید

پس از تمرین، زمان آن فرا­ رسیده که فرایند نوشتن و قلم زنی روی سطح چرم را شروع نمایید. نوشته روی مقوا به اندازه کافی شما را راهنمایی می­‌کند تا از اشتباه کردن روی چرم در امان باشید. پس با خیالی آسوده به خلق اثر هنری خود بپردازید.

ویژگی‌هایی که موجب شده چرم برای قلم زنی مناسب باشد

علاوه بر چرم، قلم زنی رو اجناس دیگری از قبیل مس، نقره، چوب، طلا و … نیز انجام می­‌گیرد که هر کدام کاربرد و جلوه خاص خود را دارند اما از عمده دلایلی که سبب شده قلم زنی بر روی چرم مناسب باشد، می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• دوام و ماندگاری بسیار بالا
• تمیز کردن راحت و آسان چرم
• منعطف بودن چرم
• رنگ‌پذیری بسیار بالا و خوب

سخن پایانی

همانطور که مطالعه کردید، ما در این مقاله سعی کردیم به معرفی هنر زیبای قلم زنی روی چرم پرداخته و بسیاری از نکات مربوط به آن را برای شما عزیزان شرح دهیم. همچنین علاوه بر جلوه­‌ی خاص این هنر، قلم زنی روی چرم موجب می­‌شود که بسیاری از اطلاعات تاریخی نسل به نسل ادامه پیدا کرده و همه افراد از آن آگاه شوند. در نهایت از همراهی شما سپاسگزاریم.

منابع