آشنایی با سرامیک مرغوب

در حال حاضر، روش­‌های متفاوتی برای طراحی ظروف سرامیکی توسط طراحان صورت می‌­گیرد. ظروف سرامیکی مرغوب و نامرغوب در بازارها فراوان است. هنگامی که شما قصد خرید ظروف سرامیکی را دارید، قطعا کیفیت و مرغوبیت محصول، برای شما در اولویت است و به آن اهمیت می‌­دهید. برخی افراد تصور می‌­کنند برای آشنایی با مشخصات و ویژگی­‌های ظروف سرامیکی، باید کلاس سرامیک‌­سازی بروند و یا اینکه طرز تهیه و طراحی این محصول را بدانند تا بتوانند سرامیک مرغوب و نامرغوب را تشخیص دهند. ما در این مقاله قصد داریم مطالبی درباره آشنایی با سرامیک مرغوب خدمت شما ارائه دهیم تا اگر قصد خرید ظروف سرامیکی را دارید، ظروف سرامیکی باکیفیت را به راحتی تشخیص دهید و دچار سردرگرمی نشوید. اینگونه با اطمینان خرید می­‌کنید و از آن راضی می­‌مانید. با خواندن این مقاله، شما می‌­توانید به راحتی، بدون نیاز به تلف کردن وقت، بدون هدر دادن هزینه و با دانستن چند نکته ریز و مهم درباره ظروف سرامیکی، مرغوب بودن و یا اصل نبودن و بی­‌کیفیت بودن این ظروف را تشخیص دهید.

ظروف سرامیکی

سرامیک یک اصطلاح کلی برای هر ظرفی است که از خاک رس ساخته می­‌شود، شکل می­‌گیرد و سپس در اثر حرارت مقاوم می­‌شود. گاهی خاک رس را با مواد دیگر و آب مخلوط می‌­کنند. این ظروف قابل شکستن هستند اما سخت، بادوام و مقاوم در برابر خوردگی هستند. ظروف سرامیکی سنتی جهت استفاده در مایکروفر مشکلی را به‌وجود نمی‌آورند، زیرا می‌­توانند دمای بالا را تحمل کنند. این بدان معنی است که سرامیک نه تنها برای ساخت لیوان، بشقاب و کاسه استفاده می­‌شود، بلکه از ظروف سرامیکی برای ساخت ماهیتابه یا به عنوان یک پوشش نچسب طبیعی و غیر سمی استفاده می­‌شود.

انواع سرامیک

سه نوع اصلی سرامیک عبارت‌اند از:

1. ظروف سنگی: این یک سبک بسیار بادوام از سرامیک است. این سرامیک سخت، قوی و غیر متخلخل در دماهای بالا (2000 تا 2400 درجه فارنهایت) ساخته می‌­شود تا زمانی که منجمد شود (مانند شیشه). ظروف سنگی را می­‌توان در رنگ‌­های خاک رس مختلف ساخت اما مات­‌تر از چینی هستند. می­‌توانید از ظروف سنگی برای پخت، آشپزی، نگه‌داری یا سرو غذا استفاده کنید.
2. ظروف سفالی: این نوع سرامیک در دماهای پایین‌­تر (1200 درجه فارنهایت یا کمتر) ساخته می‌­شود؛ بنابراین نسبت به سایر انواع سرامیک شکننده‌­تر هستند. این ظرف کمی متخلخل است، بنابراین معمولاً یکبار پخته می‌­شود، سپس لعاب می‌­شود و برای بار دوم پخته می­‌شود. ظروف سفالی ضخیم و سنگین هستند و به راحتی خرد می‌­شوند، اما نسبت به بقیه قیمت کمتری دارند.
3. پرسلن: در دمای بیش از 2300 درجه فارنهایت و گاهی حتی 2600 درجه فارنهایت ساخته می‌­شود. بنابراین، بسیار سخت بوده و به رنگ سفید و شفاف است. با پیشرفت تکنولوژی مدرن، تفاوت بین ظروف چینی و سنگی کاهش یافته است؛ زیرا آن­‌ها هر دو در دمای بسیار بالا تولید می­‌شوند و تفاوت اصلی آن­‌ها رنگ است. با وجود اینکه پرسلن یک نوع سرامیک است، اما هنوز تفاوت­‌هایی بین سرامیک کلاسیک و چینی وجود دارد.

خواص ظروف سرامیکی به شرح زیر است:

• مقاوم در برابر حرارت (نقطه ذوب بالا)
• بادوام (ماندگاری بالا)
• مقاوم، سخت و قوی
• با مواد شیمیایی، واکنش نشان نمی‌­دهد.
• اگر دچار شوک فیزیکی یا حرارتی شوند، ممکن است شکسته شوند.

روش‌­های تزیین ظروف سرامیکی

شیوه‌­های گوناگونی برای طراحی و تزیین ظروف سرامیکی به­‌کار می­‌رود. لعاب‌­زنی، یکی از این روش‌­ها است که به صورت نقش‌­ها و شکل‌­های گوناگونی جهت تزیین دادن به ظروف، به­‌کار می‌­رود و خوشبختانه ظروف سرامیکی، خاصیت لعاب­‌پذیری زیادی دارند.

طراحی­‌هایی مانند نقاشی، کنده­‌کاری و یا خطاطی، جزو روش­‌های دیگری برای تزیین کردن ظروف سفالی هستند. علاوه بر لعاب‌­زنی، روش‌­های ذکر شده نیز قدمت بالایی دارند و از روش‌­های قدیمی هستند. یکی از شیوه‌های آشنایی با سرامیک مرغوب و تشخیص باکیفیت بودن و یا بی­‌کیفیت بودن این ظروف، همین کنده­‌کاری‌­ها، خطاطی­‌ها، طرح و نقش‌­هایی هستند که روی این ظروف به کار رفته‌­اند.

تشخیص کیفیت ظروف سرامیکی بدون لعاب

اگر ظروف سرامیکی مد نظر شما، بدون لعاب بوده و شما قصد دارید مرغوبیت آن را بسنجید، می‌­توانید از روش­‌های زیر کمک بگیرید:

• اولین نکته برای آشنایی با سرامیک مرغوب و با کیفیت، حفظ تعادل ظرف سرامیکی روی سطح صاف می‌­باشد. اگر شما این ظرف را روی سطح مسطحی قرار دهید، می­‌بایست تقارن داشته باشد و تعادل آن حفظ شود.
• ظرف سرامیکی نباید هیچ­‌گونه ترک‌­خوردگی، شکستگی، سوختگی و یا لب­‌پر شدگی داشته باشد.
• ظرف سرامیکی باید کاملا یکنواخت و بدون هیچ­‌گونه ناهمواری باشد.
• یکی دیگر از نکته‌­های مهم آشنایی با سرامیک مرغوب، توجه کردن به طرح روی ظرف است. این طراحی­‌ها و نقش‌­ها باید برگرفته از فرهنگ، سنت و اصالت ایرانی باشند.

تشخیص کیفیت ظروف سرامیکی لعاب­‌دار

برای تشخیص دادن مرغوبیت محصول و ظروف سرامیکی، می‌­بایست به بعضی نکته‌های ریز و مهم توجه زیادی کرد. به عنوان مثال، برخی ظروف سرامیکی، توسط روغن جلا و برخی ماده‌­های گوناگونی مثل واکس، جهت لعاب­‌دار کردن، ساخته می‌­شوند. هنگامی که این ظروف با این مواد پوشش یابند، ظرف حالتی چرم و یا چوبی به خود می­‌گیرد؛ در این صورت، این ظرف در زمینه هنر، سنت و فرهنگ ایرانی کاملا بی­‌اعتبار و بی­‌اهمیت بوده و جزو ظروف سرامیکی نامرغوب محسوب می­‌شوند.

برای تشخیص ظروف سرامیکی لعاب­‌دار، توجه به نکات زیر می­‌تواند فوق­‌العاده تاثیرگذار باشد:

• لعابی که جهت لعاب‌­داری در ظروف سرامیکی استفاده می‌­شود، باید بدون سرب باشد. زیرا سرب داشتن ظروف، باعث مسمومیت افراد می­‌شود. در نتیجه استفاده از لعاب­‌های فریت و لعاب­‌های قلیایی قابل قبول هستند. بهتر است از انواع گوناگون لعاب­‌های سرامیکی اطلاعات کسب کنید تا در این زمینه به شما کمک کند.
• یکی دیگر از روش‌­هایی که از کیفیت و مرغوبیت ظروف سرامیکی کم می­‌کند، پریدگی در لعاب و همچنین ناقص بودن لعاب در ظروف سرامیکی است؛ در این صورت نتیجه می­‌شود که دقت مورد نیاز در مرحله­‌های گوناگون لعاب­‌کاری مثل مدت زمان و درجه پخت، به خوبی انجام نشده است.
• ظرافت و زیبایی اشکال، نقش­‌ها، خطوط و طراحی‌­ها روی ظروف سرامیکی باکیفیت و مرغوب، آشکار بوده و با چشم قابل تشخیص است. ظرافت ظروف سرامیکی مرغوب و غیر مرغوب را می­‌توان با چشم تشخیص داد و مقایسه کرد.
• ظروف سرامیکی باکیفیت و مرغوب، جهت به­‌دست آوردن خاصیت استحکام و مقاومت لازم، می‌­بایست در کوره دو بار پخته شود. در نتیجه اگر ظرفی استحکام کافی را نداشته باشد، به این معنی است که دو بار در کوره به پخت کامل نرسیده و یا اینکه زمان پخت و درجه آن، مناسب نبوده. این روش، یکی دیگر از روش­‌های آشنایی با سرامیک مرغوب است.
• در هر بخشی از ایران که ظروف سرامیکی تولید می‌­کنند معمولا از طرح­‌ها، نقش­‌ها و رنگ­‌های مخصوص آن بخش و منطقه، استفاده می­‌کنند. به عنوان مثال در طراحی این ظروف در میبد شهر در یزد، برای پس­‌زمینه از رنگ سفید استفاده می‌­کنند و معمولا اشکال و طراحی­‌های آن مرغ، خورشید و ماهی که رنگ آن کبالتی است، می‌­باشد. در مثالی دیگر می­‌توان ظروف شهرضای اصفهان را نام برد که ظروف آن دارای لعابی هفت رنگ یا لاجوردی است که با سیاه قلم روی آن نقش‌­هایی طراحی شده است.

دیگر روش‌­های آشنایی با سرامیک مرغوب به شرح زیر است:

• ظروف سرامیکی را روی کف دست خود نگه دارید، به آرامی سطح آن را با انگشتان خود بکوبید، اگر صدا واضح است، کیفیت خوب را نشان می‌دهد اما در حالی که صدایی بد و کسل کننده بدهد، نشان دهنده شکستگی و کیفیت نامرغوب است.
• اگر ظرف سرامیکی طرح­‌دار، طلایی یا نقره‌ای است، آن را با انگشت خود محکم فشار و خراش دهید تا ببینید رنگ و طلا از بین می‌­رود یا خیر.
• اگر ظروف غذاخوری سرامیکی یک دست کامل است، باید رنگ لعاب، طرح، درخشندگی و سبک هر قطعه را بررسی کنیم تا هماهنگ و متناسب باشد. رنگ هر قطعه باید یکسان باشد.
• لعاب معیوب و لکه‌­های سیاهی روی ظرف نباشد.
• توجه کنید که آیا کف آن صاف است یا خیر. کف باید صیقلی و یکنواخت باشد و هیچ اثر فرورفتگی نداشته باشد. کف ظرف را با دستان خود لمس کنید تا ببینید تیز است یا نه. اگر تیز بود، افراد هنگام استفاده از آن ممکن است به راحتی آسیب ­بینند.
• آرم باید در مرکز و پایین باشد.
• محصولات و ظروف باید تمیز باشند. اگر محصولات کثیف هستند، باید جهت بهبود به موقع، به کارخانه اطلاع دهید تا از کاهش کیفیت در آینده جلوگیری شود.
• رنگ فنجان و نعلبکی باید ثابت باشد، از تنوع رنگ، به خصوص برای محصولات لعاب رنگی باید اجتناب شود.
• دسته فنجانی که به فنجان وصل است، نباید ترک داشته باشد، دسته باید در موقعیت صحیح و خارج از تراز باشد.
• در رابطه با قوری می­‌توان گفت دهانه را نمی‌­توان تغییر شکل داد و همچنین نمی­‌تواند لعاب اضافی روی آن داشته باشد. دسته قوری نباید ترک داشته باشد.
• سوراخ قوری که از آن چایی جاری می­‌شود، باید در محل مناسب، مرتب، به همان اندازه و بدون مانع، نه خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باشد.
• درب قوری را گذاشته و کمی تکان دهید تا ببینید آیا درب قوری به اندازه کافی سفت است یا خیر. آب بریزید تا ببینید درب آن به راحتی جدا می‌شود یا خیر.
• رنگ درب قوری و بدنه قوری باید ثابت باشد، از تنوع رنگ، به خصوص برای محصولات لعاب رنگی باید اجتناب شود.

بررسی کیفیت ظرف سرامیک سفید

عموماً برای ظروفی که روزانه مورد استفاده قرار می‌­گیرد مانند کاسه، قوری، لیوان، فنجان و..، قسمت داخلی آن به رنگ سفید ساده است. برای بشقاب‌ها و نعلبکی‌ها، قسمت وسط آن نیز معمولاً بدون تزئین است.

مقاومت ظروف سرامیکی در برابر گرما و حرارت

ظروف سرامیکی معمولا هنگامی که در برابر گرما و حرارت قرار بگیرند، امکان خرد شدن دارند زیرا فقط فلزات هستند که می‌­توانند در برابر گرما و حرارت زیاد، آسیب نبینند. اگر می‌­خواهید ظرف سرامیکی باکیفیت و مرغوبی داشته باشید، ظرفی را انتخاب کنید که از عایق فر برخوردار باشد.

برای اطمینان از ایمن بودن ظرف سرامیکی مورد نظر در برابر حرارت، می­‌توانید در بسته بندی، علائم مقاومت در گرما و حرارت را پیدا کنید و مطمئن شوید یا اینکه از فروشنده این موضوع را سوال کنید.

تشخیص مجسمه‌­های سرامیکی مرغوب

نکاتی که تا اینجا گفته شد، در خصوص ظروف آشپزخانه که از جنس سرامیک هستند، بود. در این بخش به تشخیص دادن مجسمه‌­های سرامیکی مرغوب و غیر مرغوب می­‌پردازیم.

در خرید مجسمه­‌های سرامیکی باید به جنس مواد به‌کار رفته، کیفیت و نوع خاک به‌کار رفته، کیفیت و نوع لعاب مجسمه، صاف بودن مجسمه و… توجه کرد. مرغوبیت و باکیفیت بودن مجسمه­‌های سرامیکی به نوع و کیفیت خاک رسی بستگی دارد که هنگام ساخت مجسمه، از آن استفاده شده است. مجسمه سازان، به دلیل ویژگی­‌ها و خصوصیات فوق­‌العاده خاک رس، برای ساخت مجسمه از آن بهره می‌­برند. رس‌­هایی که از جنس سفال هستند، انعطاف‌ پذیری بالایی دارند که این ویژگی باعث می‌­شود فرم‌­دهی مجسمه، آسان­‌تر شود. یکی دیگر از ویژگی‌­های خوب خاک رس سفالی، چسبناک بودن آن است که این امکان را می‌­دهد در دمای پایین، خاک رس سفالی دارای مقاومت و استحکام شود.

خاک رس طبیعی، هنگامی مقاوم، مستحکم و بادوام می­‌شود که در کوره خیلی داغی پخته شود اما کوره‌­های بسیار بزرگ هم قیمت بالایی دارند و هم مکان زیادی را اشغال می‌­کنند. این خاک تنها با وزش باد طی یک الی دو روز زمان می­برد تا خشک شود.

نوع دیگری از خاک­‌ها، خاک رس پلیمری می‌­باشد که دارای مزیت‌­های زیادی است. بهترین خاکی که می‌­توان برای مجسمه‌­سازی سرامیکی استفاده کرد، خاک رس پلیمری است. این خاک به راحتی و با سرعت بالا خشک می‌­شود و نیاز نیست در کوره قرار بگیرد. کاملا بی‌خطر است؛ طوری که کودکان نیز به عنوان بازی مجسمه‌­سازی می­‌توانند از این خاک استفاده کنند

برند تولیدکننده ظروف سرامیکی

با وجود پیشرفت‌­ها و استقبالی که از سوی مردم شکل گرفت، بسیاری از افراد برای به­‌دست آوردن سود، در زمینه خرید و فروش لوازم و ظروف سرامیکی فعالیت می‌­کنند. برخی از این تولیدکنندگان از مواد بی­‌کیفیت استفاده کرده و هیچ­‌کدام از مشخصات ظرف سرامیکی مرغوب را ندارد و ظروف بی­‌کیفیت را به فروش می‌­رسانند، اما برخی تولیدکنندگان همیشه از مواد مرغوب برای ساخت ظروف و لوازم سرامیکی استفاده می‌­کنند و از کیفیت و مرغوبیت بالایی برخوردار هستند. این تولیدکنندگان قطعا بین مردم خوش‌­نام بوده و معروف هستند و با بیشتر شدن مشتری، سعی می­‌کنند کیفیت خود را افزایش دهند تا مشتری را وفادار خود نگه دارند. در نتیجه هنگامی که می‌­خواهید ظروف سرامیکی مرغوبی خریداری کنید، حتما از مراکز معروفی که نام آن بین مردم رایج و شناخته شده است، خرید خود را انجام دهید.

کلام آخر

ما در این مقاله سعی کردیم راه و روش‌­های آشنایی با سرامیک مرغوب را به شما ارائه دهیم تا اگر قصد خرید ظروف باکیفیت را دارید، مرغوب بودن یا نامرغوب بودن ظروف را به راحتی تشخیص دهید و دچار سردرگرمی نشوید. در این صورت، از انتخاب خود راضی خواهید ماند. امید داریم با پیشرفت دانش و تحقیقات، روش‌­های بیشتری جهت آشنایی با سرامیک مرغوب توسط متخصصان یافت شود که انتخاب شما را آسان‌­تر کند.