در دنیای ماشینی و مدرن امروز که دغدغه‌مندی و مشغولیت فکری، گویی از بایدهای زندگی است، پیدا کردن روش‌هایی برای کاهش استرس و اضطراب و رسیدن به آرامش درونی کاری بسیار دشوار است. سفالگری و سلامت روان دو مفهوم درهم‌تنیده‌اند که ممکن است برای بسیاری در ابتدا عجیب به نظر برسد و کمتر کسی درباره آن شنیده باشد اما در واقع لمس گل رس و خلق آثار هنری، یکی از بهترین راه‌ها برای بازگرداندن آرامش به زندگی است. سفالگری یک هنر باستانی است که ریشه در تمدن کهن ایران زمین دارد. این هنر نه تنها خلاقیت ذهنی را پرورش می‌دهد، بلکه ابزاری برای درمان افسردگی و بهبود سبک زندگی سالم است. در ادامه، به بررسی تاثیر سفالگری بر آرامش و فواید سفالگری می‌پردازیم و توضیح خواهیم داد که چگونه این هنر کهن می‌تواند تاثیرات جالبی بر روی سلامت روان داشته باشد.
داستان طول و دراز سفالگری و نقش آن در سلامت روان
قدمت هنر سفالگری به بیش از ۲۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد و از قدیمی‌ترین هنرهای بشری است. در تمدن‌های ایران و مصر باستان، سفال‌ها نشان‌دهنده احساسات و داستان‌های فرهنگی زمانه خود بودند. این اهمیت سفالگری حاکی از پیوند عمیق آن با سلامت جسم و روح است. امروزه در هنردرمانی برای بهبود و ترمیم آسیب‌های روح و روان از سفالگری استفاده می‌شود. این امر نشان دهنده این است که سفالگری و سلامت روان در هنردرمانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بر اساس تحقیقات انجام شده، کار با گل رس سطح کورتیزول را تاحد زیادی کاهش می‌دهد و به افراد کمک می‌کند احساسات خود را بدون بیان کلمات نشان دهند. از دیگر معجزات این هنر ، فواید سفالگری برای کودکان در بهبود مهارت‌های عاطفی و حرکتی آن‌ها است که امروزه مورد توجه بسیاری از هنردرمانگران قرار گرفته است.
مزایای روانشناختی سفالگری
سفالگری و سلامت روان در کاهش استرس و اضطراب نقش مستقیمی دارند. برای مثال لمس گل رس و شکل‌دهی به آن، ذهن را وارد حالتی شبیه به حالت مدیتیشن می‌کند که به این حالت جریان می‌گویند. این فرآیند افراد را برای مدتی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های روزمره جدا می‌کند و فرآیند فکر و تصمیم‌گیری را برای آن‌ها راحت‌تر می‌کند. این امر تاثیر سفالگری بر آرامش را نشان می‌دهد. براساس بررسی‌های انجام شده 45 دقیقه کار با گل رس می‌تواند استرس را تاحد زیادی کاهش داده و آرامش سلب شده را بازگرداند. این درمان‌های شگفت‌انگیز سفالگری برای افرادی که با افسردگی یا اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
سفالگری تمرکز و ذهن‌آگاهی را افزایش می‌دهد و انسان را برای مدتی از دنیای مدرن امروزی دور می‌کند تا فرصت تامل و تفکر برای او فراهم شود. تمرکز ایجاد شده ناشی از سفالگری، مهارت‌های شناختی را تقویت کرده و افراد را به سبک زندگی سالم نزدیک‌تر می‌کنند. همچنین، سفالگری و سلامت روان در شناخت درست احساسات و بیان هیجانات نقش مهمی دارد. گل رس به افراد، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، اجازه می‌دهد احساساتی مانند خشم یا غم را در قالب فیزیکی نمایش دهند. برای مثال، ساخت میناکاری روی سفال نقاط مربوط به خلاقیت در مغز را تقویت کرده و حس زیبایی‌شناسی را در ذهن بیدار می‌کند. همچنین تاثیر آن در کاهش استرس بی‌شک بی‌نظیر است.
جدول زیر مزایای سفالگری را به خوبی نشان می‌دهد:
|
مزایا |
چگونگی تاثیر | تاثیر بر سلامت روان |
|
کاهش استرس |
لمس گل رس سطح کورتیزول را کاهش می‌دهد | آرامش بیشتر و کاهش اضطراب |
|
افزایش تمرکز |
سفالگری نیازمند توجه کامل است |
بهبود ذهن‌آگاهی و مهارت‌های شناختی |
|
بیان هیجانات |
تبدیل احساسات به اشکال فیزیکی | رهایی از تنش‌های عاطفی |
|
حس موفقیت |
ایجاد آثار ملموس |
تقویت عزت نفس و درمان افسردگی |
| تقویت خلاقیت | شکل‌دهی به ایده‌های جدید |
افزایش اعتماد به نفس و کاهش افکار منفی |
| بهبود هماهنگی حرکتی | کار با دست‌ها و ابزارهای سفالگری |
تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف |
| تقویت تاب‌آوری | یادگیری از شکست‌های اولیه |
افزایش انعطاف‌پذیری روانی |
| حس آرامش درونی | فرآیند خلاقانه شبیه مدیتیشن |
کاهش اضطراب و بهبود خلق‌وخو |
نقش سفالگری در کاهش اضطراب اجتماعی
همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، سفالگری و سلامت روان به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند و درصورت تداوم، اضطراب اجتماعی نیز بهبود خواهد یافت. کلاس‌های گروهی سفالگری محیطی امن ایجاد می‌کنند که افراد بتوانند بدون ترس از قضاوت در فضایی صمیمی با دیگران ارتباط برقرار کنند. این تعاملات حس تعلق و اعتماد به نفس را تقویت می‌کنند. بهبود روابط اجتماعی و کاهش چشمگیر احساس انزوا از فواید سفالگری است.
مطالعات علمی و تجربیات واقعی
تاثیرات جالبی بر روی سلامت روان ناشی از سفالگری وجود دارد که تحقیقات زیادی آن را تأیید کرده‌اند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که هنردرمانی با گل رس علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد. سفالگری و سلامت روان آن چنان تاثیرات مثبت و سازنده‌ای داشته است که امروزه به عنوان ابزاری برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان استفاده می‌شود. تاثیر سفالگری بر روان آنچنان شگفت انگیز است که بسیاری از روانشناسان این هنردرمانی را پیشنهاد می‌کنند.
تکنیک‌های سفالگری برای آرامش
برای شروع سفالگری و سلامت روان در خانه، از تکنیک‌های ساده زیر استفاده کنید:
- ورز دادن گل: ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ورز دادن گل، همانند مدیتیشن عمل می‌کند و همان تاثیر را می‌تواند بر ذهن ایجاد کند.
- ساخت اشکال ساده: ساخت اشکال گوناگون با گل رس مانند کاسه یا مجسمه، می‌تواند خلاقیت را در مغز تقویت کند.
- چرخ سفال: استفاده از چرخ سفال در هنگام سفالگری موجب افزایش تمرکز می‌شود.
ترکیب سفالگری با موسیقی یا انجام آن در طبیعت، تاثیر سفالگری بر آرامش را دوچندان می‌کند. همچنین پیش‌تر به فواید سفالگری برای کودکان اشاره شد که تاثیرات شگفت‌انگیزی را با خود به همراه دارد.
چالش‌ها و نکات عملی
انجام سفالگری ممکن است در ابتدا چالش‌برانگیز به نظر برسد. اما با داشتن پشتکار، تداوم و اختصاص کمی از زمان خود به این کار می‌توانید زود در انجام آن حرفه‌ای شوید.
- با جلسات کوتاه (۳۰ دقیقه) شروع کنید.
- در شروع سفالگری از گل رس و آب استفاده کنید. لازم نیست در همان ابتدا از ابزار پیچیده استفاده کنید.
- در کلاس‌های گروهی شرکت کنید.
این نکات به شما کمک می‌کنند تا از درمان‌های شگفت‌انگیز سفالگری بهره‌مند شوید.
نتیجه‌گیری
اگر به دنبال راهی طبیعی برای کاهش استرس و اضطراب هستید، سفالگری و سلامت روان بهترین گزینه برای کاهش استرس، افزایش تمرکز و بیان هیجانات است. شرکت در کلاس‌های گروهی سفالگری می‌تواند زندگی شما را سرشار از نشاط کند و آرامش و تمرکز عمیق ذهنی را برای شما به همراه داشته باشد.
