کشور عزیزمان ایران به دلیل وسعت زیاد از گذشته‌های دور تا به امروز قوم‌های بسیار زیادی با آداب و رسوم و فرهنگ‌های متفاوت را در نقاط مختلف خود جای داده‌است. همین موجب شده که در سرزمین ایران صنایع دستی بسیار زیادی با طرح‌ها و رنگ‌های خارق‌العاده و متنوع تولید شوند. اما ما در این مقاله قصد داریم بیشتر به موضوع صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی کشور بپردازیم. پس با ما همراه باشید تا تمام نکات و اطلاعات لازم در مورد این موضوع بسیار مهم و حیاتی را فرا گیرید.
صنایع دستی
منظور از صنایع دستی به طور دقیق و واضح و البته خلاصه، این است که یک وسیله کاملا دست سازی می‌باشد که با ذوق هنری و خلاقیت فکری ساخته شده‌است. وقتی می‌گوییم یا می‌شنویم یک وسیله دست ساز است به این معنی است که از یک ماده ساده مثل گل، چوب، نخ، استخوان و… به کمک دست یا ابزارهای ابتدایی و بومی، وسایل تزئینی و زیبایی خلق شده‌است. جالب است بدانید برخی از صنایع دستی آنقدر زیبا و جذاب هستند که هیچ وقت نه می‌توان روی آن‌ها قیمت گذاشت و نه آن‌ها را فروخت. بلکه باید در موزه‌ها از آنان نگهداری کرد تا آسیب ندیده و همه بتوانند آن آثار زیبا را ببینند و لذت ببرند تا همچنین بیشتر شاهد تاثیر صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی باشیم.
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، ایران به عنوان سرزمینی وسیع، هزاران هنر دستی و آثار هنری را ارائه می‌دهد که ریشه در فرهنگ پربار این کشور دارند. همچنین صنایع دستی در مورد تاریخچه زادگاه خود نیز اطلاعات بسیار زیادی می‌دهند. اصولا هر کشور هزاران صنایع دستی مخصوص به خود دارد که ارائه همه آن‌ها در یک گزارش مختصر کار ساده و آسانی نیست. ترمه‌بافی، سفالگری، خاتم کاری و… از تاثیرگذارترین و محبوب‌ترین صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی ایران هستند.
ویژگی‌های صنایع دستی
صنایع دستی ویژگی‌های بسیار زیادی دارند که در این قسمت به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- عدم نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار
- انتقال فرهنگ یک کشور به کشور دیگر
- ایجاد و توسعه شغل در نقاط مختلف کشور
- بیان‌کننده تاریخچه یک سرزمین
5 مورد از محبوب‌ترین صنایع دستی موثر در بهبود وضعیت اجتماعی
همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، کشور پهناور ایران به دلیل داشتن اقوام گوناگون با فرهنگ‌های متفاوت، دارای صنایع دستی بسیار زیادی است. در این قسمت قصد داریم به چند مورد از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی بپردازیم.
1. خاتم کاری: خیاطی با چوب، فلز و استخوان
خاتم کاری به عنوان یکی از نفیس‌ترین و با ارزش‌ترین صنایع دستی ایران شناخته شده‌است. هنر خاتم کاری معمولا با استفاده از قطعات کوچک چوب (آبنوس و ساج)، برنج (برای قسمت‌های طلایی) و استخوان شتر (قطعات سفید) روی یک شی یا وسیله ساخته می‌شود. همچنین نقوش خاتم کاری بیشتر به صورت اشکال هندسی مانند مربع، مستطیل، ستاره و… است که شکل ستاره در میان تمام آن‌ها از محبوبیت بیشتری برخوردار می‌باشد. در ایران خاتم کاری جز یکی از زیباترین هنرهای صنایع دستی است.
2. قلم زنی: حکاکی روی فلز با چکش و قلم
قلم زنی یکی از زیباترین هنرهای ایرانی و جز صنایع دستی محبوب است. قلم زنی هنری است که بیشتر نقوش و طرح‌های دقیق و فاخر ایرانی را بر روی فلزات مختلف از جمله مس، برنج، نقره و طلا با استفاده از چکش و قلم حک می‌کنند. جالب است بدانید اولین آثار قلم زنی ایران مربوط به دوره ساسانیان می‌باشد.
3. مینا کاری: نقاشی مینا روی مس، نقره و طلا
میناکاری یکی از مشهورترین و معروف‌ترین صنایع دستی ایران است که بیشتر در شهرهایی مانند اصفهان و شیراز انجام می‌شود. میناکاری هنر رنگ آمیزی و تزیین سطح فلزات و سفال‌ها است. بیشترین کاربرد هنر میناکاری در ساخت بشقاب‌های دیواری، دکوراسیون منزل، گلدان و جواهرات می‌باشد. همچنین مینا کاری به عنوان یکی از صنایع دستی شناخته شده در دوره ساسانی است. بنابراین با توجه به قدمت زیاد این هنر، مینا کاری جز یکی از مهم‌ترین صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی ایران به شمار می‌رود.
4. فیروزه‌کوبی: منبت سنگ فیروزه
فیروزه‌کوبی یکی از زیباترین و نفیس‌ترین صنایع دستی ایران است به طوری که این شاهکار هنری زیبا از محبوبیت بسیار بالایی در میان مردم این سرزمین برخوردار می‌باشد. همچنین وسیله‌های فیروزه‌کوبی شده یکی از فوق‌العاده‌ترین سوغاتی‌های ایرانی هستند. در هنر منبت کاری فیروزه، تکه‌های کوچک فیروزه را به صورت موزاییک بر روی سطح فلزات مختلف مانند مس، برنج، نقره، طلا و… قرار می‌دهند تا زیبایی خاصی به شی ببخشند.
5. ترمه بافی: منسوجات لحافی لوکس
خاستگاه این هنر زیبا مربوط به شهر تاریخی یزد می‌باشد. ترمه یک هنر ایرانی دست بافت با نقش‌های خاص و گل گلی است که عمدتا با نخ‌های مرغوب و رنگارنگ بافته می‌شود؛ نخ‌هایی از جنس‌های مختلف از جمله ابریشم، پشم و کرک. این هنر به دلیل خاص بودن و تاریخچه دیرینه خود، جز یکی از اثرگذارترین صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی به حساب می‌آید.
تاثیر صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی
صنایع فرهنگی دانش بنیان یکی از فرصت‌های اقتصادی جدید برای همه کشورهای در حال حاضر و قرن بیست و یکم می‌باشند. صنایع دستی، بخشی از دانش اقتصاد جدید هستند که در بهبود وضعیت اجتماعی تاثیر شایانی می‌گذارند؛ به همین دلیل دولت‌ها اقداماتی را در جهت ترویج صنایع دستی انجام می‌دهند. در ادامه با سه مورد از تاثیرهای صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی آشنا می‌شویم.
1. علاقمند شدن افراد به هنر
رشد صنایع دستی موجب می‌شود که تمام گروه‌های سنی جامعه به ویژه کودکان و جوانان با هنرها و صنایع دستی کشورشان آشنا شده و بتوانند به همه چیز با دقت و از دید هنری نگاه کرده و آن را حل نمایند.
2. انتقال فرهنگ یک کشور به سایر نقاط جهان
صادرات و واردات صنایع دستی موجب می‌شود که تمام کشورهای جهان از فرهنگ‌های هم آگاه شده و شاید شیفته و مجذوب فرهنگ یک کشور شوند. همین امر می‌تواند دلیلی بر افزایش جاذبه گردشگری یک کشور شود.
3. افزایش ارتباط بین گروه‌های شغلی متفاوت جامعه
صنایع دستی موجب می‌شوند علاوه بر جامعه‌های مختلف، شغل‌های گوناگون نیز در یک جامعه با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. از طرفی رواج صنایع دستی، می‌تواند گام بزرگی برای حضور بانوان در حوزه صنعت باشد.
سخن آخر
همانطور که دانستید فرهنگ‌های اقوام مختلف در کشور عزیزمان ایران نه تنها موجب تولید آثار هنری بسیاری می‌شوند، بلکه موجب آن هستند که صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی نقش و تاثیر چشمگیری داشته‌باشند. به طوری که این تاثیر، تمام ارکان مختلف جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد.
