میناکاری روی مس از زیباترین انواع هنر اصیل ایرانی است که می‌توان آن را روی ظروف مختلف مسی مشاهده کرد. با این حال برای بیشتر افراد این پرسش وجود دارد که این هنر چطور انجام می‌شود و برای انجام آن به چه ابزاری نیاز است. برای پاسخ به این سوال در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا تمامی مراحل مینا کاری روی مس را بررسی کرده و هر آنچه که باید درباره این هنر بدانید را بررسی کنیم.
با میناکاری روی مس بیشتر آشنا شویم
میناکاری روی مس یک هنر تاریخی، سنتی و غنی است که از هزاران سال پیش رواج داشته است. در حالی که میناکاری معمولا روی ظروف مسی انجام می‌شود، در ظروف طلا و نقره نیز می‌توان آن را مشاهده کرد. خود مینا از ترکیب اکسیدهای فلزی با نمونه‌های مختلف نمک و حرارت دادن آن‌ها تا دمای 750 تا 850 درجه سانتی‌گراد ایجاد می‌شود. رنگ‌های روی ظروف نتیجه این فرآیند و دمای استفاده شده است.
در حال حاضر اصفهان که به عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته می‌شود، به عنوان قطب مرکزی میناکاری در دنیا عمل شناخته می‌شود. اصطلاح «مینا» به آسمان آبی اشاره دارد و رنگ آبی نماد هنر میناکاری است. البته خاستگاه میناکاری به پنج هزار سال پیش بازمی‌گردد که نشان‌دهنده تلفیقی از آتش، خاک رس و تکنیک‌های نقاشی است. محققین میناهای بیزانسی را با میناهای ایرانی مقایسه کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که میناکاری احتمالا از ایران سرچشمه گرفته و بعدها به مناطق دیگر در دنیا گسترش یافته است. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم که مینا کاری روی مس با چه طرح‌ها و ابزارهایی انجام می‌شود.
انواع طرح‌های میناکاری روی مس
ابتدا برای آشنایی با انجام میناکاری روی مس بهتر است تا با انواع طرح‌هایی که می‌توان روی مس ایجاد کرد، آشنا شویم. البته بهتر است بگوییم که این طرح‌ها به صورت کلی روی همه متریال‌هایی که می‌توان از هنر مینا برای تزئین آن‌ها استفاده شود، ایجاد خواهند شد. در زیر تعدادی از معروف‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
طرح‌های اسلیمی برای میناکاری روی مس
یکی از معروف‌ترین طرح‌های مینا، اسلیمی است که با پیچک‌های گیاهی زیبا و خطوط منحنی مشخص می‌شود. دانشمندان ریشه آن را به دوره سلجوقیان و تیموریان برمی‌گردانند، زیرا تعداد زیادی ظروف میناکاری شده به خوبی حفظ شده با طرح‌های اسلیمی به آن دوران بازمی‌گردند. طرح‌های اسلیمی تنوع زیادی از جمله طرح پنجه، طرح گل، طرح بدون پنجه و طراحی ساده را ارائه می‌دهند.
طرح ختایی برای مینا کاری روی مس
طرح ختایی یکی از قدیمی‌‌ترین انواع طراحی مینا است که ریشه عمیقی در طبیعت و گیاهانی مانند طرح اسلیمی دارد. این سبک از گل‌ها، برگ‌ها و نقوش باغ برای تزیین اشیاء مختلف استفاده می‌کند. در میناکاری ختایی، هنرمند به طرز ماهرانه‌ای گل‌ها و برگ‌های درخت را به شکل‌های منحصربه‌فرد و متنوع بر روی سطوح مورد نظر می‌چیند و در نتیجه خطوط هنرمندانه به زیبایی ایجاد می‌شوند.
طرح مرغ و ختایی برای میناکاری روی مس
از دیگر انواع طرح‌های مینا کاری روی مس طرح مرغ و ختایی است که منحنی‌های زیبای پرندگان را در میان تداخل مسحورکننده گل‌های قرمز و آبی به نمایش می‌گذارد. این طراحی پیچیده نه تنها رنگ‌های آبی و قرمز، بلکه رنگ‌های کرم، لاجوردی و سبز را نیز در خود جای داده است. نام آن از حرکات مارپیچی پرندگان نشأت می‌گیرد که به زیبایی در میان مجموعه‌ای از گل‌ها، برگ‌ها و جوانه‌ها حرکت می‌کنند.
ابزار مورد نیاز برای مینا کاری روی مس
از دیگر مواردی که برای مینا کاری روی مس باید به آن توجه کرد، وسایل میناکاری روی مس است. در واقع بهتر است بدانیم که وسایل میناکاری روی سفال و مس بسیار به یکدیگر شبیه بوده و فقط در بعضی از موارد باهم تفاوت دارند. تعدادی از مهم‌ترین این وسایل را در زیر بیان می‌کنیم:
- ماده آبگینه‌ای مینا
- صمغ مخصوص ميناکاری
- کاغذ کپی
- اره کمانی و اره فلز بر
- کوره
- قلم برای رنگ کردن و رنگ برداری اضافه
- قیچی فلز بر
- رنگ مخصوص ميناکاری (رنگ‌های گیاهی، رنگ‌های فلزی، رنگ‌های معدنی)
- سندان
- گیره
ظروف میناکاری روی مس
چه قصد یادگیری مینا کاری روی مس را داشته باشید و چه بخواهید خرید ظروف تزیینی از نوع میناکاری را انجام دهید، باید بدانید که روی کدام ظروف می‌توان نقوشی را با استفاده از روش میناکاری ایجاد کرد. به همین دلیل است که آگاهی از ظروف میناکاری روی مس اهمیت پیدا می‌کند.
بشقاب میناکاری روی مس
یکی از انواع رایج ظروفی که میناکاری روی آن انجام می‌شود، بشقاب‌های مسی است. این نوع از بشقاب‌ها معمولا با طرح‌های معروف میناکاری مانند اسلیمی یا خطایی تزئین می‌شوند. این بشقاب‌ها معمولا به عنوان یک تابلو مورد استفاده قرار گرفته و یا روی دیوار نصب شده یا رومیزی هستند. درواقع از بشقاب میناکاری روی مس استفاده روزانه نخواهد شد.
گلدان میناکاری روی مس
گلدان‌های مینا کاری روی مس نیز از دیگر ظروف رایج برای ظروف میناکاری هستند. این گلدان‌ها معمولا به صورت کلی میناکاری شده یا اینکه قسمتی از رنگ مسی روی آن باقی خواهد ماند. از این گلدان‌ها نیز عمدتا استفاده تزئینی می‌شود.
آیا یادگیری میناکاری روی مس به صرفه است؟
حال که به صورت کامل با مینا کاری روی مس و مسائل پیرامون آن آشنا شدیم، نیاز است بدانیم که آیا یادگیری این هنر و انجام آن به عنوان یک شغل به صرفه است یا خیر. ابتدا باید به این موضوع توجه کرد که آیا علاقه‌ای به این هنر و کشیدن نقاشی‌هایی با جزئیات زیاد روی وسایل دیگر وجود دارد. بعد از آن باید به دنبال یک استاد حاذق برای آموزش میناکاری روی مس باشیم. سرمایه اولیه نیز برای این کار زیاد نیست و شما می‌توانید با خرید وسایل به صورت مقرون به صرفه، کار خود را آغاز کنید. به علت ارزش بالای قیمت ظروف میناکاری بهتر است بدانید که شما نیز در صورت علاقه می‌توانید یک بازار کار برای خود داشته و در این زمینه سود کسب کنید.
سخن پایانی
یکی از بخش‌های پرطرفدار در هنر میناکاری، میناکاری روی مس است که به تزئین ظروف مسی به زیباترین شکل ممکن می‌پردازد. مینا کاری روی مس برای افرادی که قصد یادگیری آن را دارند، بازار کار خوبی نیز فراهم کرده است. شما می‌توانید با سرمایه کم این کار را آغاز کرده و درآمد خوبی داشته باشید.
