از گذشته تا به امروز کسب و کار صنایع دستی در همه جای دنیا رواج داشته و مردم زیادی از این راه مخارج خود را تامین می‌کردند و حتی با گسترش آن، به درآمدهای بسیار بالایی دست پیدا می‌کردند. اگر به دنبال کسب و کارهایی از این قبیل هستید و یا دوست دارید در مورد این مشاغل اطلاعاتی بدست آورید، ما در این مقاله تمام تلاش خودمان را می‌کنیم تا 50 مورد از بهترین و محبوب‌ترین این هنرها، حرفه‌ها و فنون را به شما معرفی کنیم.
هنر بافندگی
قالی بافی: قالی بافی یا به عبارتی گره زدن نخ‌های ابریشمی و پشمی فرش ایرانی یکی از بهترین صنایع دستی و هنرهای ایرانی به شمار می‌رود.
ترمه بافی: نساجی لحافی فاخر ترمه، دستباف با نخ‌های مرغوب، منسوجات رنگارنگ دستبافت با نقش و نگارهای خاص، عمدتا گل جعفری است که خاستگاه آن شهر یزد می‌باشد. ترمه، پارچه‌ای نرم و ظریف است که از نخ‌های مختلف از جمله ابریشم، پشم و کرک تهیه می‌شود.
حصیر بافی: حصیر بافی یکی از کهن‌ترین هنرهای دست بافت بشر بوده که از بافتن الیاف گیاهی به یکدیگر تامین می‌شود.
گیوه بافی: گیوه، یک کفش دستباف سبک و خوش پوش ایرانی است که در آن مواد خاصی (معمولا نخ فرش) توسط دستان ماهر مردان و زنان روستایی بافته می‌شود. مواد به کار رفته در بافت گیوه اجازه می‌دهد هوا از منافذ ریز آن به گردش درآید.
سبد بافی: سبد بافی یا سبد سازی، فرآیند بافتن یا دوختن مواد انعطاف‌پذیر به مصنوعات سه بعدی مانند سبد، حصیر، کیف‍‌های مشبک یا حتی مبلمان است.
جاجیم بافی: جاجیم، قالیچه‌ای دستبافت ضخیم و بدون پرز است که از پشم و پنبه با لفاف بلند و نقش گشاد و رنگارنگ تهیه می‌شود.
مخمل بافی: مخمل، که از نظر فنی به عنوان پارچه‌ای بریده شده تار تعریف می‌شود، به دلیل ظاهر براق و در عین حال شیک آن، همراه با کار گسترده‌ای که در تولید آن انجام می‌شود، پارچه‌ای مورد توجه خانواده‌های درباری بوده است.
زری بافی: زری بافی یا طوری طلایی از صنایع دستی محلی است که نمایانگر فرهنگ جنوب ایران می‌باشد. این هنر ایرانی شامل بافتنی است که در آن نقوش خاص و زیبا بر روی انواع پارچه‌های مورد استفاده در پوشش زنان و لباس‌های محلی ایجاد می‌شود.
کرگی بافی: کرگی بافی هنر بومی دستبافی منسوجات موی بز است که از دیرباز در استان خراسان جنوبی ایران رواج داشته است. کرگی بافی شامل ریسندگی، بافندگی و فرآوری منسوجات می‌باشد.
کیسه بافی: کیسه بافی یک رشته صنایع دستی است که بیشتر توسط صنعتگران زن در استان چهارمحال و بختیاری ایران انجام می‌شود.
دارایی بافی: دارایی بافی یکی از زیر مجموعه‌های صنعت نساجی سنتی است که در استان یزد دنبال می‌شود. درایی واژه‌ای فارسی است به معنای گره زدن و رنگ کردن. این یک تکنیک قدیمی برای نقاشی پارچه می‌باشد.
عبا بافی: یک رشته صنایع دستی در حال مرگ در استان ایلام در غرب ایران است. این صنعت تنها به استان ایلام محدود نمی‌شود، بلکه در جنوب استان بوشهر نیز صنعتگرانی هستند که به کسب و کار 300 ساله عبا مشغول هستند.
خورجین بافی: خورجین بافی نوعی کیسه زینی دستبافت، یکی از صنایع دستی قدیمی است که در استان چهارمحال و بختیاری در جنوب غربی ایران رواج داشته است.
هنر کار با چوب
خاتم کاری: خاتم کاری یکی از صنایع دستی اصیل ایرانی می‌باشد. هنر خاتم کاری، قطعات کوچک چوب، فلز یا استخوان بر روی سطوح مختلف است.
قلم کار: پارچه قلم کار چاپ دستی نوعی از طرح‌های منسوجات چاپ دار ایرانی است. این پارچه با استفاده از مهرهای چوبی طرح دار، از چوب گلابی که انعطاف و تراکم بهتری برای کنده کاری و کاربرد طولانی مدت دارد، چاپ می‌شود.
منبت کاری: منبت کاری یا کنده کاری چوب، نوعی نجاری است که با استفاده از ابزار برش در یک دست یا اسکنه با دو دست یا با یک دست روی اسکنه و یک دست بر روی پتک تهیه می‌شود.
کار با فلزات
دوکرا: دوکرا، ریخته‌گری فلزات غیر آهنی با استفاده از روش ریخته‌گری موم گم شده است. این نوع ریخته‌گری فلزی بیش از 4000 سال است که در هند مورد استفاده قرار می‌گیرد و هنوز هم استفاده می‌شود.
تولید جواهرات: جواهرات، زینتی هستند که می‌توانند پوشیده شوند؛ در حالی که این تعریف اغلب توسط آن‌هایی که اغلب به عنوان جواهرسازان هنری یا جواهر سازان معاصر نامیده می‌شوند، به چالش کشیده می‌شود.
ریخته‌گری: ریخته‌گری یک فرآیند تولیدی است که در آن معمولا یک ماده مایع در قالبی که حاوی یک حفره تو خالی به شکل دلخواه است، ریخته می‌شود و سپس اجازه می‌دهد تا جامد شود. مواد ریخته‌گری معمولا فلزات یا مواد مختلف زمان گیر هستند که پس از اختلاط دو یا چند جزء با یکدیگر عمل می‌کنند.
حکاکی: حکاکی یک فرآیند چاپ قلمی است که در آن خطوط به منظور نگهداری جوهر در یک صفحه فلزی بریده می‌شوند. در حکاکی، صفحه می‌تواند از مس یا روی ساخته شود.
قلمزنی: یک فرآیند چاپ قلمی است که در آن خطوط یا نواحی با استفاده از اسید در یک صفحه فلزی به منظور نگه داشتن جوهر، بریده می‌شوند.
طلاکوبی: طلاکوبی یک روش تزئینی برای اعمال یک پوشش بسیار نازک از طلا بر روی سطوح جامد مانند فلز (متداول‌ترین)، چوب، چینی یا سنگ است. طلا کاری با کسری از هزینه ساخت یک شیء طلای جامد، ظاهری طلایی به یک شیء می‌بخشد.
هنر نقاشی و موارد مشابه آن
قلم زنی: قلم زنی یکی از حساس‌ترین و ظریف‌ترین هنرهای ایرانی و از جمله صنایع دستی ایران است. این حرفه اصیل، هنر میل به نقوش دقیق و فاخر ایرانی بر روی فلزات گوناگون از جمله برنج، مس، نقره و طلا با چکش و اسکنه (قلم) است.
مینا کاری: مینا کاری یکی از مشهورترین صنایع دستی ایران است که روی مس، نقره و طلا انجام می‌شود و بیشتر در دو شهر اصفهان و شیراز رونق دارد. میناکاری هنر رنگ آمیزی و تزئین سطح فلزات و حتی سفال‌ها با آمیختن رنگ‌های درخشان بر روی آن‌ها است.
فیروزه کوبی: فیروزه کوبی یکی از صنایع دستی محبوب ایرانی است. در هنر منبت کاری فیروزه، تکه‌های کوچک فیروزه را به صورت موزائیک بر روی سطح فلزات مختلف از جمله مس، برنج، نقره و طلا قرار می‌دهند تا زیبایی خاصی به شیء ببخشند.
مینیاتور: نقاشی مینیاتوری یک تابلوی نفیس دست ساز ایرانی بر روی کاغذ یا مهم‌تر از آن بر روی تکه استخوان شتر است. رنگ آمیزی درخشان و اصیل این هنر دستی ایران یکی از بارزترین ویژگی‌های آن است.
خوشنویسی: خوشنویسی، هنر تجسمی مرتبط با نوشتن است. این عبارت به طراحی و اجرای حروف با قلم، قلم موی مرکب یا سایر ابزار نوشتاری گفته می‌شود.
رنگرزی: رنگرزی استفاده از رنگ‌ها یا رنگدانه‌ها بر روی مواد نساجی مانند الیاف، نخ‌ها و پارچه‌ها با هدف دستیابی به رنگ با ثبات رنگ دلخواه است. رنگرزی معمولا در محلول خاصی که حاوی رنگ‌ها و مواد شیمیایی خاص است، انجام می‌شود.
کاریکاتور: کاریکاتور تصویر رندر شده‌ای است که ویژگی‌های سوژه خود را به شکلی ساده یا اغراق آمیز از طریق طراحی، مداد کشیدن یا سایر نقاشی‌های هنری نشان می‌دهد.
خیمه زنی: خیمه زنی، هنر استفاده از تکه‌های روکش روی یک سازه برای تشکیل الگوها، طرح‌ها یا تصاویر تزئینی است.
هنر سفالگری
سفالگری: تاریخچۀ هنر سفالگری در ایران به دوران باستان در حدود 4000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد. امروزه سفالگری به یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی سنتی ایران تبدیل شده است. بهترین خاک برای این صنایع دستی سنتی ایرانی خاک رس است که دارای مقدار زیادی قرمز آهن است.
زنگ‌های بادی: زنگ‌های بادی نوعی ساز کوبه‌ای هستند که از لوله‌های آویزان، میله‌ها، زنگ‌ها یا سایر اشیاء که اغلب از فلز یا چوب ساخته می‌شوند، تولید می‌شوند.
تولیدات لوازم کوچک و کاربردی
تولید صابون: یکی از کسب و کارهای موجود در حوزه صنایع دستی، تولید صابون است. صابون همانند دیگر مواد شوینده، وقتی در آب حل می‌شود، توانایی حذف آلودگی‌ها از سطوحی مانند پوست انسان، منسوجات و سایر مواد جامد را دارند.
تولید قاب عکس: قاب عکس‌های دست ساز یکی از محبوب‌ترین وسایل دکوراسیون است. دکوراسیون قاب عکس‌های دست ساز توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کند.
تولید بالش تزئینی (پرتابی): بالش پرتابی یا بالش تزئینی، یک وسیله کوچک و تزئینی برای مبلمان نرم است که از طیف وسیعی از منسوجات از جمله پنبه، کتان، ابریشم، چرم، میکروفیبر، جیر، شنل و مخمل ساخته شده است.
ماگ: نوعی فنجان است که معمولا برای نوشیدن نوشیدنی‌های گرم ماننده قهوه، شکلات داغ یا چای استفاده می‌شود. ماگ‌ها معمولا دسته‌هایی دارند.
- دسته اول مقدار مایع بیشتری را نسبت به انواع دیگر لیوان‌ها در خود جای می‌دهند.
- نوع کمتر رسمی از ظرف نوشیدنی است و معمولا در مکان‌های رسمی استفاده نمی‌شود، بلکه جایی که یک فنجان چای یا فنجان قهوه ترجیح داده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تولید شمع: شمع‌ها در طول تاریخ عملکردهای حیاتی برای نوع بشر داشته‌اند. تولید شمع به عنوان یک کسب و کار صنایع دستی به حساب می‌آید.
بونسای: بونسای، هنر ژاپنی پرورش و آموزش درختان مینیاتوری در گلدان است که از هنر سنتی چینی پنجینگ توسعه و گسترش یافته است. بونسای ژاپنی فقط سعی می‌کند درختان کوچکی تولید کند که شکل درختان واقعی را تقلید کند.
صنایع دستی تولید شده با بامبو: گفته می‌شود بامبو بزرگترین علفی است که روی سطح زمین رشد می‌کند. بامبو در ملزومات مختلف هر نوع زندگی روی زمین استفاده می‌شود، از تهیه غذا برای پانداها، فیل‌ها و شامپانزه‌ها گرفته تا کشت برای الوار، شستشو، اهداف آشپزی، دارو، ساخت و ساز، منسوجات، سلاح، آلات موسیقی، استفاده‌های سنتی متعدد و…
تولید کارت تبریک: کارت‌های تبریک تکه‌هایی از کاغذ یا مقوا هستند که روی آن عکس‌ها، نقاشی‌ها و آیه‌ای از تشویق، تبریک، جشن، تسلیت و… چاپ یا حک شده است.
تولید گلهای مصنوعی: پس زمینه ابریشم و دیگر گلهای مصنوعی که امروزه تولید می‌شوند، به طرز خیره کننده‌ای واقعی هستند و اگر بخواهیم از گلهای طبیعی متمایز شوند باید لمس شوند.
ساخت اسباب بازی: شما می‌توانید به راحتی در خانه اسباب بازی‌های سرگرم کننده برای بچه‌ها درست کنید. در اینجا نگاهی به برخی از اسباب بازی‌های فوق‌العاده ساده که بچه‌ها می‌توانند خودشان یا با کمک کمی در خانه بسازند، آورده شده است:
- تیک تاک
- پازل مقوایی شکل
- فلت دایناسور
- عروسک میخ چوبی
- ماز مرمر مقوایی
- پیچ و خم سنگ مرمر مقوایی
تولید آباژور: آباژور وسیله‌ای است که روی لامپ را می‌پوشاند تا نوری را که ساطع می‌کند پخش کند. آباژورها را می‌توان با استفاده از انواع مختلفی از مواد مانند کاغذ، شیشه، پارچه یا سنگ ساخت.
تولید چرم: چرم، پوست حیوانات و پوسته‌ایی است که برای حفظ آن‌ها با مواد شیمیایی فرآورده شده‌اند و برای استفاده به عنوان لباس، کفش، کیف دستی، مبلمان، ابزار و وسایل ورزشی مناسب است.
هنر نساجی
خیاطی: قبل از اینکه بتوانید در تجارت خیاطی کسب درآمد کنید، باید تصمیم بگیرید که کجا تلاش خود را متمرکز کنید. به عنوان مثال ممکن است شامل دکور خانه، لباس‌های تخصصی، مونوگرام، تغییرات و تعمیرات، لباس عروسی و مجالس و لحاف باشد. شما ممکن است جایگاه خود را در دوخت و فروش کیسه‌های مواد غذایی قابل استفاده مجدد پیدا کنید.
سوزن دوزی: سوزن دوزی از نظر فنی به هر کاری گفته می‌شود که با نخ و سوزن انجام شود. دوخت دستی با سوزن و نخ از زمان‌های قدیم وجود داشته است.
گلدوزی: گلدوزی هنر تزئین پارچه یا سایر مواد با استفاده از سوزن برای کشیدن نخ است. در گلدوزی ممکن است از مواد دیگری مانند مروارید، مهره، قلاب و پولک نیز استفاده شود.
نقاشی دیواری: نقاشی دیواری هر قطعه‌ای از آثار هنری است که مستقیما روی دیوار، سقف یا سایر بسترهای دائمی نقاشی اعمال می‌شود. تکنیک‌های‌های دیوار نگاری شامل نقاشی‌های دیواری، موزاییک، گرافیتی و ماروفلاژ است.
ملیله کاری: ملیله کاری شکلی از هنر نساجی است که به طور سنتی با دست روی ماشین بافندگی بافته می‌شود. ملیله، بافتنی‌ای است به صورت پود، که در آن همه نخ‌های تار در کار تکمیل شده، پنهان می‌شوند.
سرمه دوزی: سرمه دوزی نوعی گلدوزی سنتی ایرانی است که قدمت آن به دوران هخامنشیان میرسد. این رشته دستبافت سال‌ها یکی از صنایع دستی شهرستان گل‌بهار در شمال شرق استان خراسان رضوی بود، اما به فراموشی سپرده شده بود. با این حال اخیرا توسط یک صنعتگر بومی که یک کارگاه اختصاصی به این رشته تاسیس کرده بود، احیا شده است.
لحاف دوزی: لحاف دوزی اصطلاحی است که به فرآیند اتصال حداقل سه لایه پارچه به یکدیگر یا از طریق دوخت دستی با استفاده از نخ و سوزن یا به صورت مکانیکی با چرخ خیاطی یا سیستم تخصصی لحاف کاری طولانی اطلاق می‌شود.
جمع بندی
در این مقاله سعی داشتیم تا شما را با 50 نمونه از فرصت‌ها و ایده‌های شغلی و کسب و کارهای صنایع دستی که امروزه می‌توان با انجام دادن آن‌ها به درآمدهای قابل قبول و حتی بالایی رسید و از بازار کار خوبی برخوردارند، آشنا کنیم. شما می‌توانید طبق علاقه، سلیقه، استعداد و حرفه‌ای که در آن تخصص دارید، آن را انتخاب کرده و کسب و کار خود را آغاز و یا گسترش دهید تا به موفقیت در زمینه کسب و کار برسید.
