صنایع دستی به وسایلی گفته می‌شود که در ساخت آن‌ها از محصولات بومی و ابزارآلات ساده استفاده شده و هنر و فرهنگ هر قوم و ملت را به نمایش می‌گذارد. هر کشوری با توجه به تاریخ و فرهنگی که دارد، صنایع دستی مخصوص به خود را تولید می‌کند و حتی بعضی از کشورها شهرت خود را مدیون صنایع دستی هستند. صنایع دستی علاوه بر جنبه‌های تاریخی و فرهنگی که دارد می‌تواند یکی از عوامل تاثیر‌گذار در رشد اقتصادی کشور نیز باشد. به دلیل اهمیت بسیاری که صنایع دستی دارد، در تقویم میلادی 10 ژوئن را روز جهانی صنایع دستی نامگذاری کرده‌اند. ما در ادامه‌ی مطالب به بررسی تاثیر صنایع دستی بر اقتصاد کشور می‌پردازیم.
انواع صنایع دستی
خوشبختانه در کشور ما صنایع دستی تنوع زیادی دارند که هرکدام از این صنایع نشان دهنده‌ی تمدن و فرهنگ ایران می‌باشند که در ادامه به معرفی چند مورد از معروف‌ترین صنایع دستی ایران می‌پردازیم:
- سفالگری لالجین: لالجین که به شهر جهانی سفال معروف است دارای انواع ظروف و وسایل دست‌ساز سفالی است که با صادرات آن‌ها به کشورهای آسیایی و اروپایی مانند: چین، تایلند و کشورهای اطراف خلیج فارس نقش تاثیر گذاری در اقتصاد کشور داشته‌است.
- قالی‌بافی: قالی‌بافی به عنوان یکی از هنر‌های برجسته ایرانی شناخته می‌شود و در شهرهایی مانند اصفهان و تبریز تولیدات گسترده‌ای دارد. به طوری که این قالی‌ها شهرتی جهانی دارند. البته قالی‌های هر شهری با توجه به مواد اولیه و رفتار و خلق و خوی مردمان آن شهر، طرح های متفاوتی نیز دارند. به جرات می‌توان گفت قالی و فرش‌های ایران بهترین کیفیت را در دنیا دارند.
- میناکاری: قدمت هنر میناکاری در ایران به 5 هزار سال پیش برمی‌گردد. این هنر در دوره سلجوقیان به اوج خود رسید و از آن زمان تاکنون همچنان در ایران رواج دارد. میناکاری به عنوان یکی از صنایع دستی ایران، از زمان‌های قدیم تاکنون به کشورهای همسایه و سایر کشورها نیز صادر می‌شود و بخاطر نقش‌های زیبا و ریزه‌کاری‌هایی که دارد محبوبیت زیادی دارد.
- حصیربافی: حصیربافی یکی از کاربردی‌ترین صنایع دستی به شمار می‌رود که در کشورهای گوناگونی همچون آفریقا، اندونزی و ژاپن تولید می‌شود. در این بین ایران نیز جزء 16 کشور تولید کننده‌ی حصیر می‌باشد که در اقتصاد کشور تاثیر به‌سزایی داشته است که به دلیل مواد اولیه مورد نیاز خود در جنوب کشور ما رواج بیشتری دارد.
- نگارگری: نگارگری را می‌توانیم نقاشی ظریف به سبک ایرانی معرفی کنیم. این هنر در اصفهان رواج بیشتری دارد و نشان‌گر هنر و استعداد ایرانیان است.
- خاتم‌کاری: در هنر خاتم‌کاری مثلث‌های کوچک کنار یکدیگر قرار گرفته و در روی سطح اشیا یک شکل هندسی و موزائیکی تولید می‌کنند. در بیان ساده‌تر یعنی تزئین کردن اشیا به مدل‌هایی شبیه موزائیک و اشکال هندسی منظم. زادگاه این هنر در شیراز بوده، اما هم اکنون این هنر در اصفهان و تهران نیز تولید می‌شود.
- قلم‌زنی ( حکاکی ): قلم زنی هنر حکاکی نقش‌های عالی بر روی فلزاتی مانند مس، نقره ،برنج و طلا است. اصفهان مرکز اصلی قلم زنی در دوره صفویه است که پیشرفت چشمگیری در آن زمان داشته و تا امروز ادامه دارد و اثرات مفید اقتصادی آن بر جا می‌باشد.
اشتغال‌زایی برای افراد جامعه
امروزه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مشکلاتی که در جامعه با آن مواجه هستیم، بیکاری است. به همین سبب هرکس به دنبال شغل مناسب و فرصتی برای اشتغال‌زایی می‌باشد. صنایع دستی یکی از همین فرصت‌ها است که به ما اجازه می‌دهد با استفاده از استعداد‌های خود و ابزارآلات ساده، محصولاتی را تولید کنیم که ویژگیی خوب آن‌ها این است که نیازمند سرمایه اولیه‌ی زیادی نبوده و از محصولات بومی هر منطقه استفاده می‌شود. صنایع دستی در بعضی از شهر و روستا‌های کشور منبع اصلی کسب درآمد بوده و با ساختن کارگاه‌های تولید صنایع دستی فرصت اشتغال‌زایی را برای افراد ساکن در شهرها و روستا‌ها فراهم می‌کند.
فرصت شغلی خوب برای بانوان
بخش عمده‌ای از تولیدات صنایع دستی در کشور به دست بانوان است. صنایع دستی، هنر ذوق و اشتیاق است که باید همراه علاقه و حوصله باشد. در انجام این کارها چون باید دقت و ظرافت زیادی به خرج داد، یک ایده کار عالی برای خانم‌ها است، انجام کارهایی مانند قالی‌بافی، میناکاری یا حصیربافی برای خانم‌هایی که خانه‌دار بوده اما علاقه‌مند به کار کردن هستند یک فرصت عالی و فوق‌العاده است. زیرا می‌توانند در کنار کارهای روزمره خود در خانه، کارهای هنری انجام داده و کسب درآمد کنند. این کار علاوه بر درآمدزایی باعث سرگرمی و شکوفا شدن استعداد‌های نهفته بانوان نیز می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت صنایع دستی فرصت شغلی مناسبی برای بانوان است.
افزایش محصولات صادراتی در کشور
با توجه به اینکه ایران در زمینه تولید صنایع دستی بسیار موفق بوده، شاهد پیشرفت‌های بسیار در تولید این صنایع به شکل عمده و انبوه هستیم. امروزه ایران به عنوان یکی از 31 کشور صادر کننده صنایع دستی در جهان نام برده می‌شود که به 35 کشور دنیا مانند آلمان، قطر، کویت و کانادا صنایع دستی نظیر: نقاشی روی چوب، خاتم کاری و منبت کاری صادر می‌کند. زیورآلات ایرانی یکی از این محصولات است که بخش گسترده‌ای از صادرات را به خود اختصاص داده‌است به طوری که 85 درصد صادرات صنایع دستی مربوط به زیورآلات می‌باشد.
صنعت گردشگری پر رونق
فروش صنایع دستی در مکان‌هایی که از لحاظ گردشگری پررونق هستند، علاوه بر آشنایی گردشگران با فرهنگ و هنر‌های آن مکان، باعث می‌شود از لحاظ اقتصادی نیز کمک بسیاری به آن منطقه کرده و عاملی موثر در درآمدزایی باشد. برای مثال در شهرهایی که صنایع دستی با کیفیتی تولید شود، به ندرت گردشگران زیادی نیز به آن‌جا خواهند رفت و به شهر شناخته شده‌ای تبدیل می‌شود. این موضوع باعث پیشرفت اقتصادی مردم آن‌جا می‌شود.
معایب صنایع دستی
علاوه بر همه‌ی مزایایی که برای صنایع دستی گفته شد از قبیل: درآمدزایی، اشتغال‌زایی برای افراد جامعه به خصوص بانوان، جذب گردشگران و غیره، صنایع دستی معایبی نیز دارند. برای مثال: گران بودن مواد اولیه، زمانبر بودن ساخت و تولید این صنایع، حمایت نشدن زیاد آن توسط مردم کشور و غیره. البته این مواردی که به عنوان معایب صنایع دستی شمرده شد برای کسانی است که در شروع کسب و کار و خود هستند. اما اشخاصی که در این راه به موفقیت‌های بسیاری رسیده‌اند و کار خود را گسترش داده‌اند، توانسته‌اند رشد اقتصادی چشمگیری داشته باشند و به مرحله صادر کردن کالا نیز برسند.
کلام آخر
همانطور که تا اینجا بررسی کردیم صنایع دستی تاثیر به سزایی در رشد و پیشرفت اقتصاد کشور دارد. از گذشته تاکنون ایران صنایع دستی‌های صادراتی بسیاری داشته که از لحاظ اقتصادی نیز برای کشور اهمیت زیادی دارد. صنایع دستی ایران در همه‌ی کشورها شناخته شده‌است. مانند قالیچه و فرش که یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران هستند. صنایع دستی ایران با وجود محبوبیت زیاد در خارج از کشور و داشتن منفعت اقتصادی زیاد، در ایران از محبوبیت کمتری برخوردار است و جایگاه بالایی ندارد. اگر سرمایه‌گذاری خوبی بر روی صنایع دستی ایران شود هم از لحاظ اشتغال‌زایی هم اقتصاد گام مهمی به شمار می‌آید.
