صادرات صنایع دستی یکی از بهترین راه‌ها برای کسب درآمد یک کشور می‌باشد. این کار علاوه بر افزایش رونق اقتصادی، به ترویج فرهنگ، هنر و تاریخ یک منطقه کمک شایانی می‌کند. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و صادرات صنایع دستی در این سرزمین می‌تواند مزایای چشمگیری برای همگان داشته‌باشد؛ زیرا ایران کشوری غنی در زمینه صنایع دستی می‌باشد. اما شاید برایتان سوال پیش بیاید که چگونه می‌توان میزان صادرات صنایع دستی را افزایش داد؟ عوامل موثر بر رشد این صادرات چیست؟ سرمایه گذاری بر روی چه محصولاتی می‌تواند ایران را به یکی از بزرگترین صادرکنندگان جهان تبدیل کند؟ و هزاران سوال دیگر که ما قصد داریم در این مقاله به آنها پاسخ دهیم و دیگر هیچ ابهامی در این موضوع برای شما خواننده محترم باقی نگذاریم. پس ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.
معرفی صنایع دستی
منظور از صنایع دستی به طور دقیق و واضح و البته خلاصه، این است که یک وسیله کاملا دست ساز باشد. وقتی می‌گوییم یک وسیله دست ساز است یعنی اینکه از یک ماده‌ی نه چندان زیبا مثل گل، چوب، نخ و … به کمک دست یا ابزارهای ساده و بومی مانند قیچی، ابزارهای ابتدایی حکاکی، قلاب و نظایر آن، وسایل تزئینی و زیبایی خلق شده‌است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین و قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران، نوعی ریخته‌گری فلزی به نام ظکره می‌باشد که بیش از 4000 سال در هند مورد استفاده قرار گرفته و هنوز هم استفاده می‌شود. وسایل حاصل از این فلز در لیست صادرات صنایع دستی این کشور قرار دارند. در سیستان و بلوچستان ایران، زنان نیز این ریخته‌گری فلزی زیبا را با تزئینات خالدار انجام می‌دهند.
صنایع دستی هر کشور هویت فرهنگی آن را نشان می‌دهد و ریشه در تمدن و گذشته آن سرزمین دارد. اصولا هر کشور یک یا چند صنایع دستی مخصوص به خود دارد. در ایران نیز صنایع دستی بسیار زیبا و منحصر به فردی وجود دارد که در ادامه به چند نمونه از خاص‌ترین ومحبوب‌ترین آنها اشاره کرده‌ایم:
- بافت‌های داری: شامل فرش و قالی، گلیم، گبه، زیلو و …
- صنایع دستی سنگی: شامل سنگ‌تراشی، معرق‌سنگ، فیروزه‌کوبی، مرصع‌کاری و …
- بافت‌های دستگاهی: شامل جاجیم، پلاس، پارچه‌ها و …
- رودوزی سنتی: شامل سوزن‌دوزی، پته‌دوزی، قلاب‌دوزی، سکمه‌دوزی و …
- صنایع دستی فلزی: شامل قلم‌زنی، ملیله‌کاری، زرگری، کوفته‌گری و …
- سفالگری: شامل کاشی‌کاری، خرمهره‌سازی، سفال لعابدار، بدل‌چینی و …
شایان ذکر است که کشور عزیزمان ایران در صنایع دستی سفالگری (سفال لعابدار) و بافت‌های داری (فرش دست باف) جز مهم‌ترین صادرکنندگان دنیا می‌باشد و رتبه 7 را در جهان به خود اختصاص داده‌است.
ویژگی‌های صنایع دستی
هر هنر دارای یک سری ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد می‌باشد که لازم است اصول و چهارچوب آن را رعایت کنیم تا بتوانیم کالایی زیبا به نمایش بگذاریم. حال برخی از این ویژگی‌های مشترک بین تمام صنایع دستی را مطالعه می‌کنیم که انجام دادن آنها موجب افزایش صادرات صنایع دستی می‌شود.
- انجام قسمتي از مراحل اساسي توليد وسیله توسط دست، ابزار و وسايل دستي
- استفاده از مواد اولیه بومی و محلی
- به کارگیری تمام اصول فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی
- صرفه اقتصادی بسیار بالا نسبت به سایر محصولات
- دوام و ماندگاری بسیار زیاد مواد اولیه
مزایای صنایع دستی
صنایع دستی نیز مانند بسیاری از محصولات دیگر مزایا و معایب خاص خود را دارد. وجود نقاط مثبت فراوان این صنایع توانسته نظر هر فرد علاقمند به هنر و زیبایی را به خود جلب نماید. از مهم‌ترین این محاسن برای افراد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرورش احساس هنری در فرد
- آموزش هماهنگی چشم و دست
- افزایش آراستگی یا خوش سلیقگی در فرد
- برقراری ارتباط مناسب با اشیاء و مواد مختلف
- تشویق بهره‌وری و نوآوری در فرد
- آموزش مهارت و ظرافت
صادرات صنایع دستی
صادرات صنایع دستی علاوه بر صادرات نفت و گاز، صادرات دام و نیز محصولات کشاورزی، منبع درآمد بسیار خوبی برای مردم به ویژه روستاییان در سراسر جهان می‌باشد. لازم به ذکر است که هر کدام از کشورهای جهان صنایع دستی خاص و منحصر به فرد خود را دارند و هیچ کدام مثل دیگری توانایی ساخت آن صنایع به خصوص را دارا نمی‌باشند. حال در این میان، برخی از صنایع دستی طرفداران بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند که این امر سبب افزایش صادرات آنها شده‌است. در ادامه به معرفی این صنایع دستی و تولیدکننده اصلی آنها پرداخته‌ایم:
- صادرات فرش‌های دستباف، ظروف سفالی و مسی از ایران به سراسر دنیا
- فرانسه، بزرگترین صادرکننده انواع محصولات چرمی در جهان
- صادرات سرامیک آبی از ترکیه به تمام نقاط دنیا
- چین، صادرکننده اصلی محصولات بامبو بافی و دریایی جهان
- روسیه، بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده ماتروشکا، خوخلوما و والنکی در دنیا
7 عامل رشد صادرات صنایع دستی
همانطور که در قسمت بالا اشاره کردیم، در کشورهای مختلف جهان صادرات صنایع دستی منبع درآمد بسیار خوبی برای رفع نیازهای زنان و مردان ماهر به ویژه روستاییان و عشایر می‌باشد. اما بعضی عوامل در این میان تاثیر بسزایی بر رشد صادرات صنایع دستی دارند که در این قسمت ما با مهم‌ترین آنها آشنا خواهیم شد:
1. حمایت و کمک دولت
حمایت دولت از تولیدکنندگان صنایع دستی یکی از عوامل اساسی در زمینه رشد این صادرات است. بنابراین پشتیبانی مسئولین یک دولت اعم از ایجاد و توسعه کارگاه‌های گوناگون برای تولید انواع مختلف صنایع دستی، تشویق جوانان برای یاد گرفتن این هنر زیبا، برگزاری کلاس‌های آموزشی در این عرصه و … می‌تواند موجب رشد چشمگیری در این عرصه شود. خوشبختانه با حمایت و توجه مسئولین کشور عزیزمان ایران از سال 98 شاهد افزایش فوق‌العاده صادرات صنایع دستی بوده‌ایم.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید برگزاری کلاس‌های آموزشی رایگان بیشترین تاثیر را بر روی صادرات صنایع دستی دارند؛ زیرا این کار موجب می‌شود همه افراد از جوان تا پیر در کلاس‌ها شرکت کنند و افرادی که ذوق زیاد و بیش از اندازه به این حرفه فوق‌العاده از خود نشان می‌دهند، شناسایی و به مراحل بالاتر راه پیدا نمایند. در نهایت این افراد موفق می‌شوند اثار هنری زیبایی در این عرصه به وجود آورند.
2. معرفی صنایع دستی یک کشور به جهانیان
زمانی شاهد افزایش رونق صادرات صنایع دستی خواهیم بود که مردم دیگر کشورهای جهان با آن محصول آشنایی پیدا کنند. بنابراین این وظیفه ماست که از طرق مختلف به معرفی این صنایع بپردازیم.
3.افزایش جایگاه اجتماعی افراد ماهر در این حرفه
بالا بردن جایگاه اجتماعی تولیدکنندگان صنایع دستی موجب می‌شود که افراد ماهر قوت قلب بیشتری برای خلق آثار هنری زیبا به دست آورند. همچنین سبب خواهد شد تا این افراد خود را جز انسان‌های بسیار مهم در ترویج فرهنگ کشور بدانند و بفهمند که خلق آثار آنها تاثیر بسیار زیادی در تاریخ سرزمین‌شان خواهد داشت.
4. تولید کالای باکیفیت
مشتری همواره به دنبال خرید یک محصول با بالاترین کیفیت می‌باشد. صنایع دستی هم از این قاعده جدا نیستند. تلاش تولیدکنندگان برای ساخت یک شاهکاری هنری زیبا، مرغوب و باکیفیت می‌تواند نظر مثبت هر خریداری را به خود جلب کند.
5. به نمایش گذاشتن این هنرهای دستی در نمایشگاه‌های بین‌المللی
به نمایش گذاشتن آثار هنری یک کشور در نمایشگاه‌های بین‌المللی به دلیل شرکت همه افراد از سراسر دنیا موجب می‌شود که این آثار بیشتر دیده شوند. همچنین می‌تواند تمایل افراد به خرید این محصولات را افزایش داده و رشد چشمگیر صادرات صنایع دستی را به دنبال داشته‌باشد.
6. داشتن بسته‌بندی عالی
بسته‌بندی خوب و فوق‌العاده در صنایع دستی بسیار مهم است. خیلی از تولیدکننده‌ها فکر می‌کنند همین که محصول را به دست مشتری برسانند کافی است اما باید بدانند که مشتری در نگاه اول بیشتر جذب بسته‌بندی زیبای محصول می‌شود تا خود محصول.
7. قیمت مناسب
بدیهی است هر شخصی به دنبال مناسب‌ترین قیمت است. در صورتی که صنایع دستی از یک قیمت متعارف بهره‌مند باشند، هم رضایت خریدار را به دنبال خواهند داشت و هم تولیدکننده نتیجه زحمات خود را دریافت خواهد کرد. قیمت مقرون به صرفه، افزایش فروش را به همراه دارد و این امر نیز سبب رشد صادرات می‌شود.
مزایای رشد صادرات صنایع دستی
رشد صادرات صنایع دستی مانند پیشرفت در دیگر حرفه‌ها مزایایی برای همه کشورهای جهان از جمله کشور عزیزمان ایران دارد که برخی از این مزایا عبارت هستند از:
- زمینه‌های مناسبی برای تولید و اشتغال در سراسر کشور ایجاد شده و مانع بیکاری فصلی می‌شود.
- سبب ترویج فرهنگ و هنر یک سرزمین و آشنایی دیگر کشورها با آن منطقه می‌شود.
- به اشتغال زایی بانوان کمک شایانی می‌کند.
- سبب توسعه پایدار (اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی) در سراسر جهان می‌شود.
- موجب کاهش مهاجرت از روستا به شهرهای بزرگ می‌شود.
- توسعه و رونق گردشگری در یک کشور را به دنبال دارد.
سخن پایانی
ایران پایگاه تاریخ و تمدن جهان است پس با ساخت و صادرات صنایع دستی زیبا و خارق‌العاده می‌توانیم به ترویج فرهنگ و هنر ایرانی پرداخته و علاوه بر زنده نگه‌داشتن تاریخ چند هزار ساله خود، مردم سراسر دنیا را مشتاق بازدید از ایران زمین نماییم. بنابراین باید همانطور که در این مقاله ذکر کردیم، روز به روز تلاش خود را برای صادرات این صنایع بیشتر کرده و با توجه به این شاهکارهای زیبا، رونق بازار صنایع دستی را بهبود ببخشیم.
