رشته ی صنایع دستی، رشته‌ای است که با کنار هم قرار گفتن ذوق و خلاقیت هنری یک هنرمند و صنعت، یک محصول زیبا و ماندگار خلق می‌شود. از سفال گرفته تا چرم و چوب و استخوان. از مواد مختلفی برای خلق این آثار هنری استفاده می‌شود. صنایع دستی خلق شده شاید کارایی و کاربرد روزانه نداشته باشند. اما آثار ارزشمندی هستند و امروزه بیشتر جنبه‌ی تزئینی به خود گرفته‌اند. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید که رشته ی صنایع دستی در دانشگاه‌ها نیز تدریس می‌شود و دانشجویان با تحصیل در این رشته اطلاعاتی را راجع به انواع شاخه‌های رشته ی صنایع دستی می‌آموزند.
رشته ی صنایع دستی در چه دانشگاه‌هایی تدریس می‌شود؟
این رشته در دانشگاه‌های مختلفی از جمله دانشگاه‌های دولتی، پیام نور، آزاد و غیر انتفاعی تدریس می‌شود. رشته ی صنایع دستی در دانشگاه‌های شهرهای مختلفی تدریس می‌شود. تعداد کمی از دانشگاه‌ها از ترم پنجم دانشجویان را موظف به انتخاب گرایش می‌کنند. دانشجویان یکی از چهار گرایش نگارگری، فرش، سفال و چوب را انتخاب می‌کنند و سپس در هر کدام از این گرایش‌ها حدود 46 واحد تخصصی را می‌گذرانند. برای اطلاع دقیق از دانشگاه‌های ارائه دهنده این رشته و همچنین ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها، می‌بایست دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری را مطالعه کنید. حتما توجه داشته باشید که ممکن است برخی از دانشگاه‌ها در نوبت دوم نیز برای این رشته پذیرش داشته باشند.
رتبه مورد نیاز برای پذیرش در رشته ی صنایع دستی
با توجه به این‌که رشته ی صنایع دستی در دانشگاه‌های مختلف با سطوح مختلف تدریس می‌شوند. پس احتمال قبولی در این رشته با رتبه‌های مختلف وجود دارد. این قبولی به ظرفیت پذیرش دانشگاه و تعداد متقاضیان برای آن دانشگاه نیز بستگی دارد. اما در کل برای قبولی در این رشته نیازی به رتبه‌ی بالایی ندارید و با درصدهایی در حدود 10 تا 30 درصد در دروس مختلف و مثلا رتبه‌ای در حدود 3000 یا 4000 منطقه دو در رشته هنر می‌توانید در دانشگاه الزهرا یا مثلا دانشگاه کاشان در نوبت دوم پذیرفته شوید.
دروس دانشگاهی رشته ی صنایع دستی
مقطع کارشناسی رشته ی صنایع دستی به مدت 4 سال و در طول 8 ترم می‌باشد. دانشجو در این مدت باید 144 واحد را بگذراند. جزئیات این واحدها به شکل زیر است:
- دروس عمومی: 23 واحد
- دروس اصلی: 25 واحد
- دروس تخصصی: 56 واحد
- دروس اختیاری: حداقل 9 واحد
واحدهای عمومی دروسی مثل: انقلاب اسلامی، تاریخ اسلام، ادبیات فارسی، تربیت بدنی و غیره هستند. واحدهای اصلی دروسی مثل: هندسه نقوش در صنایع دستی ایران، تحقیق در صنایع دستی ایران و مرمت و نگهداری آثار هنری هستند. واحدهای تخصصی نیز کارگاه‌های صنایع دستی و کارگاه صنایع دستی تخصصی است. این دروس در چندین مرحله ارائه می‌شوند؛ یعنی کارگاه صنایع دستی 1 و 2 که هر کدام پیش نیاز مرحله‌ی بعد خود هستند. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد نیز ارائه شده‌است. اما در مقطع دکترا وجود ندارد و می‌توانید در رشته‌های مرتبط تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه دهید. همانطور که گفتیم ظرفیت‌ها و نحوه پذیرش سالانه تغییراتی می‌کنند. پس ممکن است در آینده این رشته در مقطع دکترا نیز ارائه شود.
درآمد و بازار کار
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هر فرد برای تحصیل در یک رشته و یا کسب یک مهارت خاص، میزان درآمد و بازار کار آن رشته است. خوشبختانه رشته صنایع دستی بازار خوبی دارد. می‌توانید از یک تولیدی و کارگاه کوچک کار خودتان را شروع کنید و درآمدزایی کنید. شما در حال خلق یک آثار هنری ماندگار و ارزشمند هستید و مردم قدر اثر ارزشمند شما را خوب می‌دانند. علاقه به صنایع دستی و گرایش به سمت کسب و کارهای خانگی مثل همین صنایع دستی رو به افزایش است. پس می‌توان به آینده رشته ی صنایع دستی و بازار کار آن امیدوار بود. البته صرفا تنها راه رسیدن به درآمد و شغل در رشته ی صنایع دستی، راه اندازی کسب و کار نیست و شما می‌توانید در سازمان‌های مختلفی مثل سازمان میراث فرهنگی، اداره کل صنایع دستی و… استخدام شوید.
چه توانایی‌های مورد نیاز است؟
توانایی‌های لازم و یا به بیان بهتر مشکلات جسمی که باعث عدم پذیرفته شدن فرد در رشته ی صنایع دستی می‌شود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری قرار داده شده‌است. اما به طور کلی فرد باید توانایی لازم برای کار طولانی مدت را داشته باشد. اما فارغ از شرایط قرار داده شده، علاقه به فعالیت در این رشته از هر چیزی مهم‌تر است. اگر شما علاقه‌مند به رشته ی صنایع دستی باشید، حتما انرژی کافی را برای خلق آثار هنری زیبای خود می‌گذارید و پیشرفت می‌کنید.
گرایش‌های رشته ی صنایع دستی
این رشته دارای گرایش‌ها و شاخه‌های زیادی است. در هرکدام از این شاخه‌ها انواع خاصی از محصولات تولید می‌شوند و برای ساخت این محصولات هم از مواد‌های مختلفی استفاده می‌کنند. در این بخش از مقاله چند تا از این گرایش‌ها را برای آشنایی بیشتر با رشته ی صنایع دستی معرفی می‌کنیم.
صنایع دستی چرمی
استفاده از چرم در صنایع دستی دارای تاریخچه طولانی است. از چرم برای ساخت محصولاتی مانند کیف و کفش و لباس‌های چرمی استفاده می‌شود. از چرم طبیعی که بهترین آن چرم تمساح است تا چرم‌های مصنوعی در این صنعت استفاده می‌شود تا کالاهایی با قیمت‌های متفاوت تولید شود. برای صنایع دستی چرم نیاز به ابزارهایی مانند مشته، سمبه، تخته، نخ ابریشمی، چرم، کاتر، دستگاه دکمه زنی و… دارید.
صنایع دستی با سفال و سرامیک
احتمالا زمانی که به صنایع دستی فکر می‌کنید اولین نمونه‌ای که در ذهنتان می‌آید، ظروف سفالی هستند. سفال از گل رس ساخته می‌شود و ظروف سرامیکی از خاک سفید که ترکیبی از مواد کوارتز، سیلیس و غیره است تهیه می‌شود. ظروف سفالی دارای ظرافت زیادی هستند و دلیل زیبایی این ظروف هم همین است. برای فعالیت در این شاخه باید دقت زیادی را به خرج دهید.
صنایع دستی چوبی
برای خلق آثار هنری چوبی به وسایلی مانند ابزارهای برش و تراش، چسب چوب و وسایل ایمنی نیاز دارید و می‌توانید کارهای منبت‌کاری، مشبک و… انجام دهید. از چوب گردو و درختان دیگر برای صنایع دستی استفاده می‌شود.
علاوه بر هنرهای دستی گفته‌شده، قالی‌بافی و صنعت نساجی را می‌توان نام برد. که از دستگاه‌های ساده و سنتی بافندگی، برای این صنعت استفاده می‌شود.
کلام آخر
درست است که رشته‌ی صنایع دستی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. اما لزوما برای فعالیت در این رشته نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارید. مهم‌تر از هر چیز دیگری ذوق و علاقه‌‌ی شما به رشته صنایع دستی است. برای موفق شدن در هر کاری نیاز به تخصص است. این تخصص یا از طریق دانشگاه به دست می‌آید و یا از طریق مهارت آموزی و حتی در مدت زمان کوتاه‌تر از دانشگاه حاصل می‌شود. این بستگی به خود شما دارد که کدام راه را انتخاب کنید. هر کدام مزایایی دارند. مثلا در دانشگاه با افراد بیشتری ارتباط خواهید داشت و در ادامه‌‌ی مسیر شما برای تشکیل کارگاه و کسب و کارتان مفید و کمک‌کننده خواهند بود.
