نقش صنایع دستی در توسعه گردشگری

امروزه گردشگری در جهان یکی از پایه‌های اصلی درآمدزایی برای کشورها به شمار می‌آید؛ به گونه‌ای که پس از صنعت نفت و صنعت خودرو، گردشگری سومین صنعت پردرآمد دنیا به شمار می‌رود. به همین دلیل بسیاری از دولت‌ها و حکومت‌ها برنامه‌های جدی و مهمی را برای توسعه گردشگری در کشورشان در پیش گرفته‌اند. در این برنامه‌ها، نقش صنایع دستی در توسعه گردشگری بسیار مهم و حائز اهمیت است. صنایع دستی از مهم‌ترین جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی گردشگری به حساب می‌آید. خیلی از کشورها به خاطر صنایع دستی مشهوری که دارند، علاوه بر صادرات آن‌ها به دیگر نقاط جهان، سالانه چندین هزار گردشگر برای خرید از این صنایع و دیدن چگونگی پروسه‌ی ساخت آن‌ها از نزدیک به این کشورها سفر می‌کنند. صنایع دستی علاوه بر سوق دادن گردشگران خارجی به کشورها، گردشگران داخلی را نیز ترغیب به دیدن از مناطق مختلف به خصوص مناطق فعال در حوزه صنایع دستی می‌کند. در ادامه‌ی مقاله با نقش مهم صنایع دستی در توسعه گردشگری بیشتر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.

رابطه صنایع دستی و گردشگری در ایران

همان‌طور که می‌دانید کشور عزیزمان ایران یکی از کشورهایی است که در حوزه‌ی صنایع دستی از غنی‌ترین و مشهورترین کشورها به شمار می‌آید. صنایع دستی هم می‌تواند معرف فرهنگ، تاریخ و هنر دیرینه‌ی ایران به کشورهای جهان باشد و از سوی دیگر هم در حوزه‌ی اقتصادی و تجارت یک موضوع مهم به شمار می‌رود و به عنوان یک منبع غیرنفتی و با پتانسیل اشتغال‌زایی بالا به حساب می‌آید. از جمله صنایع دستی ایرانی که در جهان شهرت جهانی دارند می‌توان به فرش دستباف ایرانی، گلیم، میناکاری، خاتم‌کاری، سفال و چندین صنعت دیگر که در فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین سابقه‌ای دیرینه داشته و برای ما ایرانیان ارزشی وصف نشدنی دارد اشاره کرد.

این صنعت یک موقعیت بسیار عالی برای جذب گردشگر و توریست از دیگر کشورها است تا هم صنایع دستی و هم صنعت گردشگری ما رونق بگیرد. متاسفانه کارهایی که برای بهبود این دو صنعت تا به حال انجام گردیده به اندازه‌ی کافی نبوده و مسئولین مربوطه و دولت بسیار بیشتر از این باید به صنعت گردشگری و صنایع دستی توجه کنند. کشور ما در کنار منابع نفت و گاز بسیار، تاریخ و فرهنگ غنی نیز دارد و باید از این فرصت‌ها بیشترین بهره را برد. این کار باعث ورود سرمایه به کشور و رونق گرفتن بسیاری از مشاغل خرد و عمده اعم از کار هنرمندان و سازندگان صنایع دستی، فروشندگان صنایع دستی، فعالان در حوزه گردشگری، گردانندگان مکان‌های تفریحی و بسیاری از مشاغل و فعالیت های دیگر می‌گردد و مهم‌تر از آن زیبایی‌ها، تاریخ و فرهنگ غنی و صنایع بی‌نظیر دستی کشور ما به جهان شناسانده می‌شود.

لازم به ذکر است که با عدم توجه به موضوع گردشگری در حوزه صنایع دستی با پیامدهای نامطلوبی مواجه خواهیم شد و این امر باعث توقف فعالیت کارکنان این حوزه، بالا رفتن قاچاق کالاهای صنایع دستی، دور شدن کارگاه‌های ساخت صنایع دستی از بازار، عدم ورود سرمایه به این بخش، عدم ورود بخش غیردولتی در حوزه صنایع دستی، رکود بازار صنایع دستی، کم‌رنگ شدن صادرات صنایع دستی به کشورهای مختلف، ضعیف شدن بنیه مالی بسیاری از فعالان و هنرمندان مشغول به کار در این بخش و… خواهد گردید.

بنابراین این موضوع باید بسیار بیشتر از قبل جدی گرفته شود و با استفاده از ظرفیت حداکثر، تزریق سرمایه، باز شدن راه برای کارگاه‌های ساخت صنایع مختلف دستی، ایجاد بستری برای نمایش صنایع دستی کشور، برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی به صورت منظم و برنامه‌ریزی شده و تشویق مردم برای حمایت از صنایع دستی، فرهنگ‌سازی پایه و اصولی شیوه برخورد با گردشگر و توریست، ایجاد محیط و فضای درست از قبیل هتل، حمل و نقل، بهداشت، رفاه، اقامتگاه، اطلاع رسانی صحیح و… راه برای توسعه گردشگری در حوزه صنایع دستی هموارتر شود.

نگاه اقتصادی به صنایع دستی در توسعه گردشگری

در سراسر جهان کشورهای زیادی هستند که یکی از ارکان اصلی اقتصادشان ورود تعداد زیادی توریست و گردشگر در طی سال به داخل کشور است. گردشگران و توریست‌ها علاوه بر بازدید از مکان‌های تاریخی و تفریحی و همچنین زیبایی‌های طبیعت یک منطقه یا کشور، به سراغ خرید صنایع دستی آن منطقه نیز خواهند آمد؛ چرا که یک وسیله یا جنس ساخته شده که مخصوص آن نقطه از جهان است، بازگو کننده‌ی تاریخ و گذشته‌ی هنری و فرهنگی آن‌جا بوده و برای گردشگران می‌تواند از ارزش خاص و بالایی برخوردار باشد.

از این رو مسئولین مربوطه در این حوزه باید به این موضوع توجه کنند و دسترسی آسان گردشگران به صنایع دستی منطقه را فراهم سازند. در نتیجه هم صنایع دستی بیش از قبل رونق پیدا خواهد کرد و هم گردشگرانی که صنایع دستی آن منطقه و یا کشور را به کشور خودشان می‌برند، دیگر دوستان آن‌ها نیز با دیدن هنرهای دستی آن کشور ترغیب خواهند شد که به آن‌جا سفر کنند و از نزدیک از مهد آن صنعت دیدار داشته باشند.

ارتباط فضای مجازی با صنایع دستی در توسعه گردشگری

طی چند سال اخیر فضای اینترنت بسیار گسترش یافته و دسترسی به اطلاعات در هر زمینه‌ای آسان شده است. این امر یک فرصت خوب برای کشورها است که انواع مختلف صنایع دستی خود را در بستر اینترنت و صفحات مجازی به اشتراک عموم مردم جهان بگذارند و باعث جذب گردشگران دیگر کشورها شوند.

بدون شک فعالیت منظم و درست در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت و تبلیغ صنایع دستی، گردشگرانی را که تا به حال به آن نقطه از جهان سفر نکرده‌اند ترغیب خواهد کرد تا از نزدیک این صنایع و تاریخ و فرهنگ نهفته در آن‌ها را ببینند. ما ایرانیان نیز می‌توانیم از این بستر ارزشمند استفاده لازم را برده و با وجود داشتن تنوع زیاد صنایع دستی و زیبایی و کم‌نظیر بودن آن‌ها می‌توانیم در فضای مجازی تصاویر و اطلاعات محصولات میهنمان را در دسترس عموم قرار دهیم تا دیگر مردم جهان نیز با این صنایع آشنا شوند و یکی از مقاصد سفر خود را کشور ایران قرار دهند.

سوق دادن گردشگران به سوی هنرهای دستی ایرانی علاوه بر مزیت‌هایی که قبل‌تر عنوان شد، باعث ایجاد اشتغال بیشتر و در نتیجه عدم مهاجرت بی‌رویه به سمت شهرهای صنعتی و باقی ماندن افراد در فعالیت صنایع دستی، حفظ شدن آداب و رسوم قدیمی قومیت‌های مختلف ایرانی، افزایش میزان درآمد در مشاغل کوچک و خرد و غیره خواهد شد.

کلام آخر

گردشگری به یکی از مهم‌ترین و پرقدرت‌ترین صنعت‌ها تبدیل شده‌ است و بهره بردن از آن برای کشورهایی که پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارند بسیار مهم و حیاتی است. یکی از حوزه‌هایی که به راحتی می‌تواند به جذب هر چه بیشتر گردشگر و توریست کمک کند، صنایع دستی است. روشن است که کشوری مانند ایران که از نظر صنایع دستی بسیار قدیمی و غنی است، می‌تواند اقدامات کارآمد و خوبی برای جذب گردشگر به داخل کشور داشته باشد و به تقویت اقتصاد، رونق صنعت گردشگری و صنایع دستی کمک شایانی بکند.